Wchodzisz i wiesz

Premier Donald Tusk, przedstawiając w Sejmie informację na temat ostatnich aktów dywersji, przestrzegł przed rozbudzaniem nastrojów antyukraińskich, szerzeniem dezinformacji i uleganiu spekulacjom. Zaapelował o "odrobinę zdrowego rozsądku" i zapewnił, że służby będą na bieżąco informować o sytuacji opinię publiczną. Piotr Kozłowski

Sprawę opisał amerykański think-tank DFRLab. Działania dezinformacyjne rozpoczęły się od niszowych stron, a następnie osiągnęły bardzo duże zasięgi w mediach społecznościowych, trafiając do francuskich polityków i mediów. Uderzały zarazem w obawy armeńskiego społeczeństwa związane ze środowiskiem, by wywołać antyrządowe nastroje. 

„25 czerwca w artykule opublikowanym na stronie internetowej CourrierFrance24.fr, która podszywa się pod France 24, twierdzono, że francuska państwowa firma nuklearna Orano po cichu rozpoczęła wysyłkę odpadów zubożonego uranu do Armenii, gdzie były one składowane w Parku Narodowym Dilidżan — ekologicznie delikatnym rezerwacie biosfery” – czytamy w analizie DFRLab. 

CZYTAJ TAKŻE: M-AI-trioszka. Jak popularne czatboty serwują nam rosyjską propagandę

Podjęcie decyzji w tej sprawie przypisano armeńskiemu premierowi, który miałby ją podjąć po spotkaniu z francuskimi urzędnikami w lutym. Zarzucono także, że żona premiera miała kilka tygodni później otrzymać od nieokreślonej francuskiej firmy 1,8 miliona dolarów darowizny. 

„Trafnie zauważono również, że Park Narodowy Dilidżan znajduje się w strefie aktywnej sejsmicznie. Częstą taktyką przy szerzeniu kłamstw jest zapewnienie ziarna prawdy, aby stworzyć iluzję wiarygodności. Artykuł twierdził, że składowanie uranu w tej aktywnej strefie zagrażałoby dzikiej przyrodzie i lokalnym społecznościom” – czytamy.

W dezinformacyjnym przekazie wskazano, że Francja omija sankcje, transportując przetworzony uran z Rosji. 

Dezinformacja trafiła na podatny grunt 

Premier Armenii i tamtejsze ministerstwo środowiska zdementowali te przekazy, zaś stacja France 24 stanowczo przeciwstawiła się podszywaniu pod jej markę. 

Armenia i Francja mają wkrótce podpisać umowy o strategicznym partnerstwie i to – zdaniem analityków – stanowi przyczynę skoordynowanego ataku dezinformacyjnego. 

„Fałszywa historia została podchwycona przez kilka mediów, w tym armeński MediaMax, który później wydał przeprosiny, przyznając, że popełnił „poważny błąd” myląc wątpliwe źródło CourrierFrance24.fr z renomowanym francuskim portalem France 24. Ormiański portal Hraparak , publikujący treści prorosyjskie, przedrukował oryginalny artykuł MediaMax, a następnie jego przeprosiny. Ta sprawa pokazuje, jak strony internetowe podszywające się pod wiarygodne media mogą wprowadzać w błąd nie tylko opinię publiczną, ale także dziennikarzy” – czytamy w analizie DFRLab. 

ZOBACZ TAKŻE: Nowa, groźna prowokacja. Rosja twierdzi, że „Ukraina zaatakuje Polskę”

Armenia na celowniku dezinformatorów

Analitycy wskazują, że nie jest to pierwszy taki atak na Armenię. Podobne działania trwają od pewnego czasu i uderzają w zaufanie armeńskiego społeczeństwa do władz państwowych. 

„Rosnące stosowanie takich taktyk wobec Armenii, w czasie, gdy dystansuje się ona od rosyjskich wpływów, wskazuje na strategiczny interes w destabilizacji armeńskiej przestrzeni informacyjnej i manipulowaniu nastrojami społecznymi przed przyszłorocznymi wyborami” – podkreślono. 

Bitcoin na krótko spadł poniżej 90 tysięcy dolarów na platformie Bitstamp po raz pierwszy od siedmiu miesięcy, choć potem zaliczyła lekkie odbicie i była wyceniana na 91,3 tys. dolarów. Jeszcze 5 października osiągnął rekordowy kurs wynoszący nieco ponad 126 tys. dolarów.

Najpopularniejsza kryptowaluta straciła więc przez miesiąc około 30 proc. wartości. Niemiecki tygodnik „Der Spiegel” podał, że analitycy postrzegają ostatnie spadki jako oznakę rosnącej awersji do ryzyka na rynkach finansowych. 

Ether, druga najchętniej handlowana kryptowaluta, również jest pod presją. Jej kurs spadł o prawie dwa procent do 2954 dolarów. Od rekordowego szczytu w sierpniu straciła więc około 40 proc. wartości.

Kurs kryptowalut a obniżki stóp w USA

Zdaniem ekspertów za krachem stoją wątpliwości co do rychłych obniżek stóp procentowych w Stanach Zjednoczonych i ogólna nerwowość na rynkach akcji. „Spółki giełdowe i instytucje ponownie się wycofują. Kiedy poparcie słabnie, a niepewność makroekonomiczna rośnie, zaufanie może spaść niezwykle szybko” – tłumaczy Joshua Chu z Hong Kong Web3 Association.

„Utrzymująca się niepewność związana ze stopami procentowymi hamuje rozwój rynku kryptowalut” – przekonuje analityk Timo Emden z Emden Research.

Obecnie na rynku panuje rozbieżność zdań co do tego, czy Rezerwa Federalna USA obniży swoją główną stopę procentową ponownie w grudniu – zgodnie z oczekiwaniami. W październiku zdecydowała o obniżeniu stóp procentowych o kolejne 25 punktów bazowych do poziomu 3,75-4 proc. Była to druga obniżka z rzędu i druga w tym roku.

Inwestorzy obawiają się o bitcoina

Spadek wartości bitcoina wzbudził obawy niektórych inwestorów, że może to być zwiastun większej wyprzedaży, także na rynkach akcji.

„Ogólnie rzecz biorąc, nastroje w sektorze kryptowalut są dość złe i utrzymują się od czasu korekty dźwigni finansowej w październiku (obniżki stóp w USA – przyp. red.)” – twierdzi Matthew Dibb, dyrektor ds. inwestycji w Astronaut Capital. W jego ocenie kurs bitcoina może spaść do poziomu 75 tys. dolarów, jeśli „zmienność na rynku utrzyma się na wysokim poziomie”. 

Czytaj także: Polowanie na króla oszustów. Rząd USA przejął fortunę w bitcoinach

Do materiałów ze śledztwa jako pierwszy dotarł portal TVP.Info. W sierpniu informowaliśmy, że Dariusz Matecki został fikcyjnie zatrudniony w Lasach Państwowych i brał udział głównie w wydarzeniach organizowanych w 41. okręgu wyborczym, z którego w 2023 roku dostał się do Sejmu. Tak wynika z ustaleń Prokuratury Krajowej.

We wtorek w Szczecinie rozpoczął się proces trzech byłych dyrektorów Lasów Państwowych Józefa K. (były Dyrektor Generalny LP), Andrzeja Szelążka (były szef RDLP w Szczecinie; zgodził się na podanie nazwiska) i Michała C. (kierował Centrum Informacyjnym LP), którym prokuratura zarzuca między innymi przekroczenie uprawnień funkcjonariuszy publicznych przez fikcyjne zatrudnienia Dariusza Mateckigo, obecnego posła PiS, wtedy radnego miejskiego i działacza Solidarnej Polski (zgodził się na podanie danych) w Centrum Informacyjnym Lasów Państwowych (od 2021 do 2023 roku) oraz RDLP w Szczecinie (od stycznia do października 2023 roku).

Oskarżeni nie przyznali się do stawianych im zarzutów. W sądzie stawili się Szelążek i Józef K. oraz ich obrońcy. Michał C. nie przyjechał, przesyłając zaświadczenie lekarskie. Ma złożyć wyjaśnienia podczas rozprawy zaplanowanej na 2 grudnia. Wtedy też zeznania ma składać Matecki.

Dyrektor DRLP odmówił odpowiedzi

Jako pierwszy wyjaśnienia przed sądem składał Andrzej Szelążek, dyrektor RDLP za rządów PiS. Odmówił odpowiedzi na pytania zadawane przez prokuratora. Sędzia Rafał Pawliczak przez kilkadziesiąt minut odczytywał treść zeznań złożonych w śledztwie, prosił też o doprecyzowanie między innymi kwestii, kto wydał polecenie zatrudnienia Mateckiego w RDLP.

Dyrektor Generalny Józef K. powiedział, żeby zatrudnić Mateckiego w wydziale mediów i promocji. Kierownik wydziału kadr RDLP powiedział, że to niemożliwe, ponieważ Matecki nie ma 4 lat stażu pracy – wyjaśniał były dyrektor RDLP w Szczecinie.

Szelążek zmienił złożone przed prokuratorem zeznanie, że Józef K., podczas jednej z narad dyrektorów regionalnych LP, groził mu zwolnieniem z pracy, jeśli nie zatrudni Mateckiego. Szelążek zaznaczył, że podczas rozmów z K. w 2021 roku nie wiedział jeszcze, że chodzi o zatrudnienie LP w Szczecinie właśnie tego polityka.

Matecki został zatrudniony w RDLP w styczniu 2023 roku. Miał już wtedy wymagany staż pracy na stanowisko kierownicze. Utworzono dla niego stanowisko kierownika zespołu ds. współpracy z otoczeniem regionalnym.

„13 stycznia zawarł z ustaloną osobą pozorną, fikcyjną umowę o pracę na czas nieokreślony” – przeczytał przed sądem zarzut stawiany dyrektorowi RDLP prokurator Dariusz Ślepokura.

Wynagrodzenie Mateckiego

Szelążek wyjaśnił, że utworzenie zespołu, czyli zmiana w regulaminie organizacyjnym RDLP wymaga zgody centrali. Wydał ją Józef K. Szelążek podkreślił, że kiedy naczelnik wydziału kadr pytał, ile ma zarabiać kierownik zespołu, on stwierdził, że „jak najmniej” – miał otrzymywać 5300 na rękę – wyjaśnił. Z akt śledztwa wynika, że wynagrodzenie Mateckiego wynosiło 9900 zł brutto miesięcznie. Plus 450 zł dodatku funkcyjnego.

Szelążek przyznał, że nie kontrolował konkretnych efektów pracy Mateckiego, między innymi w mediach społecznościowych LP. Miał to robić między innymi naczelnik wydziału kadr. Szelążek wyjaśnił, że spotykał się z Mateckim średnio dwa razy w miesiącu. Przyjmował od niego „raporty ustne”. Wydawał też polecenia, by na przykład Matecki uczestniczył w spotkaniach z samorządowcami między innymi w Mieszkowicach i Chojnie. Wysłał Mateckiego między innymi na konkurs piosenki patriotycznej w Trzcińsku-Zdroju. Szelążek podkreślił, że jego zespół miał wspierać wydział mediów i promocji. I, w ocenie Szelążka, robił to.

W rozmowie z PAP, na sądowym korytarzu, Szelążek powiedział, że po tym, gdy został zatrzymany przez CBA w lutym bieżącego roku, „media zrobiły z niego złodzieja”. „To jest podziękowanie za 43 lata nienagannej pracy w Lasach Państwowych” – powiedział. „Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinie była oceniana najlepiej w Polsce” – dodał.

Józef K., występując przed sądem, podkreślił, że nie przyznaje się do zarzucanych mu czynów. Stwierdził, że zarzut fikcyjnego zatrudnienia Mateckiego to „abberacja, potwarz”. Wyjaśnił, że jako dyrektorowi generalnemu LP podlega 26 tys. pracowników. Powtarzał, że nie był przełożonym Mateckiego.

Józef K: Poprosiłem o znalezienie Mateckiemu pracy

„Nie miałem wiedzy, co robi Matecki dla szczecińskiej dyrekcji LP. Nie wiedziałem, co konkretnie robił w Centrum Informacyjnym Lasów Państwowych (CILP). Wiedziałem, że zajmuje się mediami. Poprosiłem o znalezienie mu pracy w Szczecinie” – zeznał.

Józef K. potwierdził, że był członkiem Solidarnej Polski. Mówił, że partia liczyła około 5 tys. osób. Przekonywał, że wspólne zdjęcia z Mateckim o niczym nie świadczą. Stwierdził, że przypomina sobie jedną rozmowę z Szelążkiem na temat zatrudnienia Mateckiego.

Sąd odczytał fragmenty maila wysyłanego K. przez jedną z dyrektorek w centrali LP, w sprawie zatrudnienia Mateckiego, co potwierdzało, że sprawą pracy polityka zajmowano się kilka razy. K. stwierdził, że nie przypomina sobie szczegółów. „Pan Matecki nie jest moim przyjacielem. Nie miałem żadnych prywatnych kontaktów. Machinalnie podpisałem jego przeniesienie do Szczecina” – przekonywał.

Szelążek powiedział przed sądem, że Matecki chciał przenieść się do RDLP, bo mieszka w Szczecinie i oczekiwał wtedy narodzin dziecka. Podkreślał, że sam nie jest politykiem, choć potwierdził, że w wyborach parlamentarnych 2023 roku kandydował z listy PiS.

Akt oskarżenia wobec byłych dyrektorów LP dotyczy wątku dołączonego do śledztwa prowadzonego w sprawie nieprawidłowości w Funduszu Sprawiedliwości. Postępowanie prowadzone przez Prokuraturę Okręgową w Szczecinie zostało w grudniu 2024 roku przejęte przez Prokuraturę Krajową.

Przekroczenie uprawnień

Jak informowała PK, wątek ten obejmował przekroczenie uprawnień przez funkcjonariuszy publicznych oraz wyłudzenie środków z Lasów Państwowych, w związku z pozornym zatrudnieniem posła w Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinie oraz w Centrum Informacyjnym Lasów Państwowych.

Michał C., były dyrektor Centrum Informacyjnego Lasów Państwowych, został oskarżony o przekroczenie uprawnień i niedopełnienie obowiązków w związku z zawarciem w czerwcu i we wrześniu 2020 roku z posłem fikcyjnych umów o pracę na czas nieokreślony w CILP, bez uzasadnionej merytorycznie i faktycznie potrzeby, mając świadomość, że w rzeczywistości praca ta nie będzie wykonywana, co służyło jedynie uzyskaniu przez pozornie zatrudnioną osobę nieuprawnionej korzyści majątkowej w łącznej wysokości 320 722 zł brutto. Stanowiło to działanie na szkodę interesu publicznego.

Józefa K. (67 lat), byłego Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, prokurator oskarżył o przekroczenie uprawnień i niedopełnienie obowiązków poprzez zażądanie od Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinie nienależnej korzyści majątkowej i osobistej w postaci fikcyjnego zatrudnienia posła w RDLP w Szczecinie. 13 stycznia 2023 roku zawarto z nim pozorną i fikcyjną umowę o pracę na czas nieokreślony, która nie miała być i faktycznie nie była wykonywana w żadnej formie, co służyło jedynie uzyskaniu nieuprawnionej korzyści majątkowej przez pozornie zatrudnioną osobę w łącznej wysokości 163 138 zł brutto i stanowiło działanie na szkodę interesu publicznego.

Byłego dyrektora RDLP w Szczecinie oskarżono o przekroczenie uprawnień i niedopełnienie obowiązków.

CBA w akcji

Byli dyrektorzy LP zostali zatrzymani przez agentów Centralnego Biura Antykorupcyjnego w lutym 2025 roku. Po przesłuchaniach i postawieniu zarzutów zostali zwolnieni. Zastosowano zabezpieczenia majątkowe na rachunkach bankowych. We wtorek szczeciński sąd uchylił środek zabezpieczający w postali dozoru policji wobec Szelążka i Józefa K. Zarzucane im czyny zagrożone są karą do 10 lat pozbawienia wolności.

Dariusz Matecki jest jednym z podejrzanych w śledztwie dotyczącym sprzeniewierzenia mienia z Funduszu Sprawiedliwości. Prokurator postawił mu sześć zarzutów, w tym cztery dotyczące Funduszu Sprawiedliwości. Matecki zaprzeczał zarzutom. Zapewniał, że pracował codziennie i był w stałym kontakcie z rzecznikiem prasowym LP, a także przedstawicielami ministerstwa środowiska. Twierdzi, że niewinny i padł ofiarą upolitycznionej prokuratury i politycznej zemsty.

Czytaj także: Premier o działaczach PiS skazanych za wyłudzenie. „Wygląda jak system”

"Franz Kafka", najnowszy film Agnieszki Holland, zapowiadany jako poruszający filmowy hołd dla jednego z najważniejszych twórców XX wieku, we wrześniu został ogłoszony polskim kandydatem do Oscara 2026. Teraz z kolei niemiecki aktor Idan Weiss – odtwórca tytułowej roli w dramacie biograficznym – otrzymał nominację do prestiżowej Europejskiej Nagrody Filmowej. Piotr Kozłowski

Polski superkomputer Helios jest jedną ze stu najsilniejszych maszyn tego typu na świecie – wynika z rankingu prowadzonego przez ISC Group. W całym zestawieniu, które obejmuje 500 maszyn, znalazło się osiem polskich superkomputerów. Paradoksalnie nie jest to jednak powód do nadmiernego entuzjazmu.

Oleander w polskich ogrodach to powiew południa i zagranicznych wakacji. Coraz częściej spotykany jest w naszym kraju, ale czy przetrwa zimę na zewnątrz? Czy oleandry są mrozoodporne, a może lepiej schować je jesienią do domu? Oto sposób na zimowanie tej przepięknej rośliny. Felicja Mrzonka

Data4, europejski lider w sektorze centrów danych, podpisał z TotalEnergies 10-letnią umowę na dostawę odnawialnej energii elektrycznej o stabilnym profilu zużycia (Clean Firm Power) dla swoich kampusów zlokalizowanych w Hiszpanii. Umowa wejdzie w życie w styczniu 2026 r. i obejmie 610 GWh energii odnawialnej, pochodzącej z hiszpańskich farm wiatrowych i słonecznych o łącznej mocy 30 MW, które zostaną uruchomione w najbliższym czasie.

Zimą większość pomidorów w dużych sieciach handlowych nie dojrzewa naturalnie. Jak pokazuje najnowszy test Fundacji Pro-Test, w części popularnych sklepów znaleziono pomidory z pozostałościami etefonu, środka przyspieszającego dojrzewanie. Wyniki badań zaskakują - w połowie marketów kupimy pomidory „czyste”, ale w trzech sieciach wykryto chemiczne pozostałości. Sprawdzamy, jak działa etefon, czy jest groźny dla zdrowia i gdzie nie kupować pomidorów zimą. Marzena Sarniewicz

We wtorek wielu użytkowników internetu zamiast ulubionej strony obejrzało komunikat o błędzie. To skutek awarii w firmie Cloudflare, z której usług korzysta tysiące platform, aplikacji i stron internetowych.

Globalne zasoby itru zaczynają się wyczerpywać z powodu chińskich ograniczeń eksportowych dot. metali ziem rzadkich. Wywołuje to obawy o braki i gwałtowny wzrost kosztów mogących uderzyć w produkcję w sektorach lotniczym, energetycznym i półprzewodnikowym.

Była podwyżka opłat za odpady od stycznia 2025 r., będzie także z początkiem 2026 r. Mieszkańcy gminy Kozy zapłacą za odbiór i zagospodarowanie odpadów już 46 zł.

Dezinformacja dotycząca energetyki wiatrowej na lądzie nie słabnie, wręcz przeciwnie - jest coraz silniejsza i nierzadko sterowana przez siły zewnętrzne. Ministerstwo Klimatu i Środowiska postanowiło więc walczyć z fake newsami w tym temacie.

Apelujemy do władz Krakowa o wstrzymanie głosowania nad uchwałą o zakazie stosowania fajerwerków i uwzględnienie w konsultacjach głosów branży - piszą przedsiębiorcy zajmujący się pirotechniką. Ich zdaniem zabrakło ze strony magistratu otwartego dialogu i włączenia wszystkich zainteresowanych stron.

– Jadę do MSZ, aby wykonać to, co zapowiedział pan premier, to znaczy proces wzywania przedstawicieli Rosji i Białorusi celem uzyskania kontroli nad sprawcami – powiedział szef MSZ. 

Pytany o to, kiedy przedstawiciele tych państw będą wzywani, Sikorski odparł: „Zobaczymy. To zależy nie tylko od nas”. 

CZYTAJ TAKŻE: Amerykanie reagują na incydent w Polsce. „Wymaga zdecydowanej odpowiedzi USA”

Dywersanci uciekli za granicę

Donald Tusk w trakcie swojego wystąpienia w Sejmie powiedział, że podejrzanymi o sprawstwo obu aktów dywersji są dwaj obywatele Ukrainy, którzy od dłuższego czasu współpracowali z rosyjskimi służbami.

Mężczyźni mieli przybyć do Polski z terytorium Białorusi jesienią, tuż przed dokonaniem aktów dywersji, a następnie przez przejście graniczne w Terespolu udali się na Białoruś.

Przemówienie premiera było zakłócane okrzykami posłów opozycji, których zbulwersowały słowa o tym, że premier zlecił szefowi resortu cyfryzacji monitorowanie sieci pod kątem dezinformacji w zakresie tych dwóch wydarzeń.

Radosław Sikorski będzie gościem „Trójkąta politycznego” w TVP Info

Wicepremier Sikorski wyraził „zdumienie zachowaniem niektórych posłów opozycji podczas wypowiedzi prezesa Rady Ministrów o ataku terrorystycznym na Polskę”.

– Ta niezdolność do zachowania powagi naprawdę mnie zbulwersowała – stwierdził. 

Wicepremier Radosław Sikorski będzie we wtorek 18 listopada gościem programu „Trójkąt polityczny” na antenie TVP Info.

Jak donosi portal Onet, do redakcji zgłaszają się kolejni podróżni, których dotknęło zjawisko overbookingu (sprzedaży większej liczby biletów niż dostępnych miejsc) na lotach linii lotniczych Wizz Air. Problem ten okazuje się być bardziej powszechny, niż początkowo zakładano. Weronika Papiernik

Spółka KGHM Polska Miedź przystąpiła do programu Demand Side Response (DSR), deklarując gotowość do czasowej redukcji poboru mocy. Udział w programie jest realizowany we współpracy z firmą Enel X Polska, pełniącą rolę agregatora.

Szymon Hołownia już przy okazji składania rezygnacji deklarował, że jeśli zostanie zgłoszony na wicemarszałka, to chętnie podejmie się tej funkcji. O jego wyborze na fotel wicemarszałka zdecydowali we wtorek posłowie.

Za wyborem polityka na wicemarszałka głosowało 261 posłów, przeciw było 14, a od głosu wstrzymały się 162 osoby.

Szymon Hołownia nowym wicemarszałkiem Sejmu. Zastąpi Włodzimierza Czarzastego

Jednocześnie pod koniec września Hołownia poinformował o złożeniu aplikacji w naborze na funkcję Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców. Poza nim o to stanowisko ubiegają się m.in. stały przedstawiciel Turcji przy ONZ czy obecna mer Paryża. Na początku listopada nowy wicemarszałek ocenił, że jego szanse „znacząco wzrosły” i kolejne państwa deklarują poparcie dla jego kandydatury.

Przypomnijmy, że kandydata na wicemarszałka może zgłosić co najmniej 15 posłów. Wicemarszałka – podobnie jak marszałka – Sejm wybiera bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

CZYTAJ TEŻ: „To Sejm komunistyczny”. Kaczyński tłumaczy, dlaczego opuścił salę obrad

Nie wyobrażasz sobie życia bez czytania? Sięgasz nie tylko po nowe kryminały, lecz także po klasykę literatury światowej? Sprawdź się w quizie beletrystycznym. Komplet punktów uzyskają wyłącznie wytrawne mole książkowe. Piotr Kozłowski

Niespodzianki nie było. Włodzimierz Czarzasty z Nowej Lewicy zastąpił Szymona Hołownię na stanowisku marszałka Sejmu. "Za" była koalicja rządowa, "przeciwko" posłowie PiS, Konfederacji i Razem.