Wchodzisz i wiesz

Jeden pas w kierunku Sosnowca został zablokowany, a na drodze utworzyły się korki.

Policja zabezpiecza uszkodzony fragment trasy i stara się upłynnić ruch, ale sytuacja może potrwać nawet kilka godzin.

Na miejsce przybyły służby drogowe, które mają naprawić wyrwę. Kierowcy powinni przygotować się na spore utrudnienia.

Czytaj też: Naboje karabinowe na torach kolejowych. „Ktoś sprawdza działanie służb”

Prawdopodobnie jednak „włóczenie się” wyglądało tak, że kota spotkały koła poloneza, zerwany z łańcucha pies, choroby, o których istnieniu nikt nie miał pojęcia, albo po prostu sąsiad, który znienawidził wszystkie koty świata, bo mu „robią w ogródku”.

Jeszcze nie tak dawno koty chodziły po podwórkach jak po własnym królestwie. Wychodziły rano, wracały o zmierzchu – czasem z naderwanym uchem czy zadrapanym okiem, czasem z myszą w pysku, a czasem jednak wcale. Nikt się szczególnie nie przejmował, a wszystko dało sprowadzić się do stwierdzenia, że zwierzę „poszło w świat”. Dziś trudno powiedzieć to samo z takim spokojem i brakiem zaangażowania. Po wielu latach wyjątkowo dziwnych relacji z kotami nauczyliśmy się widzieć w nich coś więcej niż tylko przydatnych pomocników od gryzoni. Koty, w znakomitej większości, stały się pełnoprawnymi domownikami. Zmieniła się nasza wrażliwość i podejście do zwierząt, których – z właścicieli – staliśmy się opiekunami. Wraz z rosnącą odpowiedzialnością za zwierzę przyszły też refleksje o tym, co właściwie jesteśmy im winni. 

Czytaj też: „Łatwiej połączyć psa z kotem niż kota z kotem”

Słowo „wolność” brzmi bardzo dumnie – tak też zresztą kojarzą nam się koty, które nawet na poziomie języka stały się indywidualistami chadzającymi własnymi ścieżkami. Prawie tak jak ludzie; bo porównujemy koty ze sobą, homo sapiens, i często staramy się zrozumieć ich świat z naszej perspektywy. Być może dlatego wielu z ludzi głoszących, że kot „musi mieć wolność”, widzi to jako coś szlachetnego i absolutnie nie do odebrania. Kiedy jednak przyjrzeć się bliżej, często chodzi raczej o naszą własną wygodę, a nie dobro zwierzęcia. Zdecydowanie łatwiej jest otworzyć drzwi i pozwolić kotu „być kotem”, niż wymyślić mu bezpieczny sposób na rozładowanie napięcia i instynktów łowieckich, nie mówiąc już o konieczności sprzątania kuwety. Wychowanie kota, który nie wychodzi, wymaga od ludzi więcej obecności: trzeba zadbać o jego zdrowie i potrzeby bytowe oraz behawioralne. Kot wychodzący zdaje się „radzić sobie” sam. Ale ten sam kot może pewnego dnia nie wrócić (i w międzyczasie ogromnie cierpieć). Wtedy „wolność” przestaje brzmieć już tak romantycznie.

Koty nie mają poczucia wolności w ludzkim sensie tego słowa. Nie tęsknią za ideałami, nie marzą o podróżowaniu ani nie wspominają dawnych przygód. Brak im filozoficznej natury, którą lubimy im przypisywać. Patrząc melancholijnie w okno, nie rozmyślają o sensie życia i utraconych wartościach. Kot działa tu i teraz. Oczywiście, że zechce wyjść na zewnątrz, jeśli dostrzeże gołębia na nieodległej gałęzi. Skakanie po oknie nie jest jednak wyrazem desperackiego pragnienia odzyskania wolności.

Kot nie posiada ludzkiej umiejętności myślenia abstrakcyjnego, pozwalającej tęsknić za tym, czego nie posiada lub co utracił. To my nadajemy jego zachowaniom ludzkie znaczenia – łatwiej nam wyobrazić sobie kota jako romantycznego marzyciela niż jako zwierzę kierujące się instynktem. Łatwiej jest utrzymywać, że „on tak pragnie wolności!”, niż przyznać, że to my nie mamy czasu, cierpliwości i pomysłów, żeby zapewnić mu życie ciekawe i bezpieczne jednocześnie.

Nie jest tak, że koty nie potrafią żyć na zewnątrz. Potrafią – to inteligentne, zwinne i odważne zwierzęta. Problem jednak w tym, że świat, w którym żyjemy, już nie jest już taki sam. Kiedyś wiejskie drogi były puste, a ruch aut ograniczony do minimum. Kot poruszał się w obrębie gospodarstwa domowego i pobliskich pól. Dziś nawet na ogrodzonym osiedlu trudno znaleźć spokojny kąt. Wystarczy przejść się po dzielnicy i spojrzeć na plakaty – pełno jest zaginionych kotów, które dotąd „zawsze wracały”. Ale badania naukowe mówią jedno: koty niewychodzące żyją nawet dwa razy dłużej niż te, które chodzą samopas. Samochody, hałas, śmiertelnie niebezpieczna chemia w ogródkach, psy spuszczane ze smyczy, większe ssaki – w tym ludzie – to jedne z wielu zagrożeń czekających na zewnątrz.

Vide: Kotka z 18 pociskami w ciele. Za wskazanie sprawcy czeka nagroda

Nie tylko koty stanowią ofiary romantyzowania ich wolnej woli. Wśród nich są także ptaki, jeże i drobne gryzonie – nierzadko zwierzęta objęte ochroną i zagrożone wyginięciem. Koty są drapieżnikami z perfekcyjnie zaprogramowanym instynktem łowieckim. Polują, nawet jeśli nie są głodne. W wielu miejscach w Polsce populacje wróbli i mazurków drastycznie spadają m.in. przez koty. W krajach takich jak Australia czy Nowa Zelandia mówi się wręcz o „kocim kryzysie” ekologicznym, dlatego w niektórych regionach posiadanie kota możliwe jest wyłącznie pod warunkiem, że ten będzie żył wewnątrz domu; bezpiecznie dla samego siebie i populacji gatunków objętych protekcją. Choć koty w Polsce nie są uznane za gatunek inwazyjny, coraz częściej pojawiają się głosy, by określić je tym mianem. Jak pisze Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach, „kot domowy może stanowić poważne zagrożenie dla zwierząt dziko żyjących w środowisku przyrodniczym – zwłaszcza dla ptaków – dlatego nie powinien być wypuszczany przez właścicieli na zewnątrz bez odpowiedniego nadzoru”.

Sprawdź również: Pies postrzelił ze strzelby właściciela

Koty znakomicie radzą sobie w domu. Wymagają od nas, opiekunów, głównie jednego – uwagi. Kiedy mają się gdzie wspinać, co drapać, na co polować (zabawki, kulka zrobiona z aluminium, ludzka stopa pod kocem), kiedy mają swoje rytuały, pełnowartościowe posiłki, spokój i kontakt z człowiekiem – są w pełni szczęśliwe i bynajmniej nie tęsknią za „rajem utraconym”. Balkon zabezpieczony siatką, woliera, wygodne legowisko na parapecie czy nawet spacery na smyczy (jeśli kot jest przyzwyczajony i nie stresuje go wychodzenie na zewnątrz) pozwala im na doświadczanie świata w sposób bezpieczny. Wymaga to jednak ludzkiego zaangażowania, co najczęściej budzi bunt prowadzący do przenoszenia własnych niedyspozycji na rzekomą kocią naturę.

Zobacz także: Ukrywał w Częstochowie niedźwiedzicę. Grozi mu do pięciu lat

Wśród wielu głosów krytyki dotyczącej niewypuszczania kotów na zewnątrz często przewija się „argument” mówiący o odrealnionych oczekiwaniach opiekunów czy fundacji wydających zwierzęta do nowych domów. Zwykle nie zapraszają do dyskusji, bywają wulgarne, stanowcze i nieznoszące sprzeciwu. Magdalena Jaźwińska, prezeska fundacji „Tymczasem u Magdy”, która od 2018 roku ocaliła ponad 400 zwierząt wielu gatunków, w rozmowie z portalem TVP Info wyraźnie zaznacza, jak ważna jest odpowiedzialność potencjalnych właścicieli, ich stosunek do obecnych standardów i faktów naukowych.

„Gdy szukam moim podopiecznym nowego domu, moim najważniejszym celem jest znaleźć opiekunów świadomych potrzeb kota, a do podstawowych należą: kastracja, dom niewychodzący, odpowiednia profilaktyka, zgodna z zaleceniami weterynaryjnymi. Te trzy filary to według mnie absolutne minimum. Na zewnątrz na kota czeka mnóstwo niebezpieczeństw – tych samych, które bierzemy pod uwagę, kiedy decydujemy, że z jakiegoś powodu nie będziemy puszczać po osiedlu samopas naszych psów. Dlaczego więc koty traktujemy gorzej?

Całe szczęście świadomość ludzi rośnie i dodatkowo dociera także do nich, iż to nie tylko na kota czekają zagrożenia, ale i on jest realnym zagrożeniem dla ekosystemu, do którego, jako zwierzę domowe, nie należy. Koty przyczyniły się już w wielu miejscach do wymarcia rodzimych gatunków ptaków, gadów, płazów czy drobnych ssaków, w niektórych krajach są traktowane jak szkodniki na równi ze szczurami.

Kot, który dostaje jedzenie w domu, i tak będzie polował – bo taka jest jego natura – tyle że w celach „rozrywkowych”, by zaspokoić swój instynkt łowiecki. Mądry i odpowiedzialny opiekun zwierzęcia wie, że opieka powinna się odbywać zgodnie z najlepszą, dostępną współcześnie wiedzą, a nie z „kot babci jadł patyki i żył 20 lat”, bo taki dowód anegdotyczny nie ma absolutnie żadnej wartości. Żyjemy w XXI wieku i nie ma powodów, by przy tak łatwiej dostępności do informacji na wszelakie tematy, lekceważyć naukowe wskazania i przez to działać na krzywdę zwierząt. Musimy też pamiętać, że nie tylko zwierzęta są dla nas – my też jesteśmy dla nich” – powiedziała ekspertka.

W gruncie rzeczy to nie koty się zmieniły, tylko my i nasz świat. Nasz stosunek do nich.
Zaczęliśmy je traktować jak istoty czujące, a nie jak „zwierzęta użytkowe”. Mamy wiedzę, której wcześniej nie mieliśmy. Widzimy, jak długo mogą żyć w zdrowiu, jeśli się nimi mądrze opiekujemy. To, że coraz częściej mówi się o tym, by koty były zwierzętami w pełni domowymi, nie jest objawem histerii, tylko troski i miłości. Nie dlatego, że chcemy im coś odebrać – dlatego, że chcemy dać im długie i szczęśliwe życie.

Wolność kota ma w sobie coś romantycznego, owszem. Ale tylko na sentymentalnych, sielskich obrazach i w dobranockach – nie w świecie współczesnym. Ludzka zdolność do refleksji oraz dojrzałość powinny polegać na tym, by umieć zobaczyć drugą stronę tej romantycznej opowieści i to, że to nie jest i nigdy nie był wybór pomiędzy „wolnością” a „klatką”. Możemy wybrać mądrze: zapewnić kotom bezpieczeństwo, rozrywkę, przyjemność i długie życie wolne od chorób. To nie odbiera im natury, lecz daje szansę, by tę naturę przeżyły w pełni. To, co jeszcze kilka lat temu budziło śmiech większości – kot na szelkach, woliera na balkonie – staje się oczywistością. Tak jak oczywiste stały się pasy bezpieczeństwa w samochodzie czy jazda na rowerze w kasku.

Projekt przygotowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego zakłada, że wszystkie elektroniczne dyplomy — magisterskie, doktorskie i habilitacyjne — trafią do ogólnopolskiego repozytorium będącego częścią systemu POL-on. Dokumenty będą opatrzone kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną.

Za przyjęciem nowelizacji zagłosowało 256 posłów, przeciw było 181, nikt nie wstrzymał się od głosu.

Nowe przepisy umożliwią powiązanie repozytorium z aplikacją mObywatel. Dzięki temu absolwent uzyska szybki dostęp do swojego dyplomu, a pracodawcy będą mogli błyskawicznie zweryfikować autentyczność przedstawionego dokumentu.

Wiceminister nauki Maria Mrówczyńska zapewniła, że każdy absolwent będzie mógł pobrać z repozytorium legalny dokument potwierdzający ukończenie studiów, a wydruk PDF będzie akceptowalnym potwierdzeniem zdobycia wykształcenia. Podkreśliła także, że centralne repozytorium prowadzone przez OPI-PIB będzie bezpieczniejsze niż dotychczasowe lokalne bazy danych, a wzór dyplomu zostanie ujednolicony.

Ustawa przesuwa start działania repozytorium na 30 czerwca 2026 r., a obowiązek wydawania e-dyplomów — na 1 stycznia 2027 r. Między 1 lipca 2026 r. a początkiem 2027 r. uczelnie będą mogły wydawać dyplomy równolegle w formie elektronicznej i papierowej.

Czytaj także: Tusk: Nie wszyscy zrozumieli powagę zagrożenia

Nowe repozytorium będzie gromadzić dokumenty osób, które ukończą studia po 1 stycznia 2027 r. (lub po 1 lipca 2026 r., jeśli uczelnia wdroży system wcześniej). Starsze dyplomy — sprzed wielu lat — nie trafią do systemu.



Budowa repozytorium, realizowana przez OPI-PIB, finansowana jest z Krajowego Planu Odbudowy na ponad 33 mln zł. Według ministerstwa nauki system e-dyplomów uprości obsługę absolwentów, przyspieszy procesy administracyjne i znacznie ograniczy ryzyko fałszerstw.

Czytaj także: Antydronowa tarcza dla Polski. MON finalizuje kluczowy program

Azory, położone około 1400 km od portugalskiego wybrzeża na Atlantyku, były przez ostatnią dekadę obsługiwane przez Ryanaira lotami m.in. z Londynu, Brukseli, Lizbony czy Porto. Archipelag cieszy się także popularnością wśród Polaków – według najnowszych danych w 2024 roku odwiedziło go około 7 tysięcy turystów z naszego kraju.

Za kilka miesięcy niedrogie loty oferowane przez irlandzkiego przewoźnika przestaną istnieć. Według komunikatu Ryanaira z 20 listopada, koszty związane z żeglugą powietrzną na Azorach wzrosły po pandemii o 120 procent. Dodatkowo Portugalia wprowadziła nową opłatę turystyczną w wysokości 2 euro, mimo że inne kraje UE rezygnują z podobnych podatków, by zwiększyć ruch na lotniskach.

Przewoźnik zwraca też uwagę na dominującą pozycję firmy Aeroportos de Portugal (ANA), która zarządza portugalskimi lotniskami. Jej monopol ma umożliwiać swobodne podnoszenie opłat, co – zdaniem Ryanaira – pogarsza konkurencyjność regionu i hamuje rozwój turystyki na Azorach.

Decyzja Ryanaira budzi obawy przedsiębiorców z wysp, dla których tanie połączenia są kluczowe. Wielu z nich liczy, że to jedynie forma presji na rząd, a nie ostateczny krok, który mógłby poważnie zaszkodzić lokalnej gospodarce.

Jak informuje serwis The Resident, decyzją przewoźnika zaskoczone są również władze w Lizbonie oraz operator portów lotniczych ANA. Zapewniają one, że chcą prowadzić dalsze rozmowy i przygotowują odpowiedź na zarzuty Ryanaira.

Rząd podkreślił również, że opłaty lotniskowe na trasach na Azory należą do najniższych w Europie.

Czytaj też: O krok od tragedii. Kolizja samolotu i balona meteorologicznego

Informacja ze zgłoszeniem wpłynęła do służb w piątek o godz. 8:30. Przekazał ją koordynator prac budowalnych.  

Naboje karabinowe zauważono na wysokości stacji kolejowej w miejscowości Sośnie (powiat ostrowski). Jak przyznaje w rozmowie z portalem TVP.Info mł. insp. Andrzej Borowiak, rzecznik wielkopolskiej policji, w związku z ostatnimi aktami dywersji na Mazowszu potraktowano je bardzo poważnie.   

– Na miejscu pracuje nasza ekipa śledcza. Definiujemy to jako prowokację lub próbę sprawdzenia służb. Kontekst jest oczywisty, czyli akty dywersji na Mazowszu, gdzie ładunek wybuchowy wysadził tory – tłumaczy mł. insp. Borowiak  

Jak podkreśla, samo to, że są to „tylko naboje”, w dodatku tzw. ślepaki, nie obniża zaangażowania funkcjonariuszy pracujących nad schwytaniem sprawców. – Wkrótce ich złapiemy – dodaje policjant. 

To także okazja, by przypomnieć, że obowiązują pewne przepisy dotyczące infrastruktury kolejowej: surowo zabronione jest choćby wschodzenie na nasypy kolejowe, wiadukty czy tunele kolejowe. 

– Jeśli ktoś zauważy coś budzącego niepokój, to prosimy o kontakt. I nie mówimy tylko o infrastrukturze kolejowej, ale także szerzej: infrastruktura energetyczna, drogowa. Tych miejsc kluczowych dla funkcjonowania państwa i społeczeństwa jest wiele – podkreśla rzecznik wielkopolskiej policji.  

Zobacz także: Dywersja na torach. Minister przekazał nowe informacje

Na wybranych liniach kolejowych w kraju został wprowadzony trzeci stopień alarmowy CHARLIE. Właśnie z powodów bezpieczeństwa PKP Intercity zawiesiło obsługę przesyłek konduktorskich.

Decyzja o wprowadzeniu wyższego stopnia alarmowego zapadła po tym, jak dwóch Ukraińców współpracujących z rosyjskimi służbami, wysadziło w sobotę fragment toru na trasie kolejowej Warszawa-Dorohusk w miejscowości Mika na Mazowszu (pow. garwoliński). W niedzielę w innym miejscu niedaleko stacji kolejowej Gołąb na Lubelszczyźnie (pow. puławski) pociąg z 475 pasażerami musiał nagle hamować z powodu uszkodzonej linii kolejowej.

Zobacz także: Sprawca aktu dywersji rosyjskim agentem. Organizował zamachy terrorystyczne

20 listopada 2025 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Sądu Okręgowego w Suwałkach I Wydział Cywilny dotyczące kontroli sądowej jakości zaoferowanego przez gminę lokalu socjalnego pod kątem uwzględnienia indywidulanych zaleceń medycznych dotyczących potencjalnego najemcy.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 22 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego w zakresie, w jakim nie przewiduje wymogu, aby lokal wskazany osobie z niepełnosprawnością jako przedmiot umowy najmu socjalnego uwzględniał jej rzeczywiste potrzeby wynikające z rodzaju niepełnosprawności, jest niezgodny z art. 69 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Orzeczenie zapadło jednogłośnie.

Trybunał wyjaśnił, że art. 69 Konstytucji ma charakter normy programowej. Ustawodawca dysponuje znaczną swobodą w wyborze instrumentów służących realizacji obowiązków w nim przewidzianych. Swoboda nie oznacza jednak dowolności. Na jego podstawie możliwe jest bowiem wyznaczenie minimalnego zakresu gwarancji konstytucyjnych dla osób niepełnosprawnych we wskazanych w nim sferach. W konsekwencji art. 69 Konstytucji może być samodzielnym wzorcem kontroli w postępowaniu przed Trybunałem.  Zarzucając naruszenie art. 69 Konstytucji, dopuszczalne jest wskazanie nie tylko tego, że władze publiczne nie podejmują żadnych działań mających na celu realizację obowiązków w nim przewidzianych, ale również podejmowanie działań pozornych, które w praktyce nie prowadzą do realizacji ustalonych celów.

Trybunał stwierdził, że oferowanie lokalu w ramach najmu socjalnego osobie niepełnosprawnej, która z uwagi na swoją niepełnosprawność nie może z niego korzystać lub jest to znacznie utrudnione, nie zabezpiecza egzystencji osób niepełnosprawnych przynajmniej na poziomie minimum życiowego. W istocie stanowi to działanie pozorne które w praktyce nie prowadzi do realizacji art. 69 Konstytucji.

Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Stanisław Piotrowicz - przewodniczący, sędzia TK Krystyna Pawłowicz - sprawozdawca, sędzia TK Justyn Piskorski, wiceprezes TK Bartłomiej Sochański, prezes TK Bogdan Święczkowski.
 

Prace montażowe rozpoczęły się już w środę, 19 listopada. Podobnie jak w latach ubiegłych, w tym roku na placu Biegańskiego pojawi się zestaw nowych elementów przestrzennych.

– Na placu Biegańskiego umieszczone zostaną trzy duże elementy 3D wolnostojące. Zwyczajowo nie podajemy dokładnych informacji – jakie to elementy, aby zachęcić mieszkańców do uczestnictwa w uroczystym „odpaleniu” dekoracji świątecznych w dniu 5 grudnia – mówi Elżbieta Idczak-Łydżba, pełnomocnik prezydenta ds. estetyki miasta. – Planowane jest także umieszczenie koła widokowego, karuzeli, jarmarku świątecznego i żywej choinki oraz kurtyn świetlnych na drzewach. Prawdopodobnie będzie również szopka bożonarodzeniowa.

Tradycyjnie ciąg Al. NMP będzie ozdobiony świetlnymi girlandami i przewieszkami, na drzewach pojawią się kurtyny świetlne. Miejski Zarząd Dróg w Częstochowie zadba natomiast o choinkę.

Tegoroczna iluminacja świąteczna powstaje również przy wsparciu lokalnych firm. – Sponsorzy ( Firmy „Tel- BRUK” i „M- Bet”) ufundowali wypożyczenie dwóch elementów przestrzennych na Plac Biegańskiego. Firma „JAWO” jest sponsorem 3 ozdób przy fontannie Dziewczynka z gołębiami w III Alei NMP – informuje Elżbieta Idczak-Łydżba.

Dekoracje świąteczne w większość będą różnić się od tych w poprzednich latach. Miasto korzysta z własnego zasobu oraz wypożycza ozdoby świąteczne od firmy „Multidekor”

– Ponieważ wypożyczamy ozdoby, staramy się oferować mieszkańcom w każdym sezonie inne aranżacje. Elementy są „nowościami”, jedynie domek z piernika był kiedyś eksponowany na placu ( w 2017 r.) – zauważa Elżbieta Idczak-Łydżba.

Część kosztów związanych ze świąteczną iluminacją leży po stronie miasta. – Za wypożyczenie i transport elementów iluminacji świątecznej miasto zapłaciło 159 305 zł. Dostarczenie, montaż i ubieranie choinek w mieście to koszty ponoszone przez MZD, podobnie jak instalowanie girland, przewieszek oraz montaż pozostałych elementów – informuje Elżbieta Idczak-Łydżba.

W tym roku stanie również jarmark bożonarodzeniowy. Plac Biegańskiego wypełnią malownicze, drewniane stragany – handlowe oraz gastronomiczne.

Jarmark potrwa od 5 do 28 grudnia.

Źródło: własne