Wchodzisz i wiesz

Przed sobotnimi i niedzielnymi spotkaniami takim mianem mógł się jeszcze szczycić Zakholding, jednak najpierw w sobotę po trzysetowym pojedynku uległ Automani Mykanów, a w niedzielę po wyrównanym i emocjonującym spotkaniu musiał uznać wyższość Galerii Jurajskiej.

Ze zwycięstwa w rozgrywkach nie cieszyły się jeszcze drużyny Volley i Gminy Rędziny. Sytuacja ta na pewno ulegnie zmianie w najbliższą sobotę, bowiem oba zespoły zmierzą się ze sobą w inauguracyjnym pojedynku 6. kolejki spotkań.

Sobotnie mecze będą ostatnimi dla uczestników rozgrywek w tym roku. Później w rozgrywkach nastąpi świąteczno-noworoczna przerwa, a drużyny w Sali Sportowej „Częstochowianka” pojawią się dopiero 10 i 11 stycznia.

Wszelkie, aktualne informacje na temat rozgrywek w tym regulamin, terminarz, wyniki, statystyki, formularz zgłoszeniowy, itp. dostępne są stronie poświęconej rozgrywkom: https://mosir.pl/liga-40-latkow-sezon-2025-2026/.

Wyniki spotkań czwartej i piątej kolejki:

4. kolejka – 13.12.2025 (sobota)
Automania Mikrus Mykanów – Zakholding 2:1
(25:17, 19:25, 15:11)
MVP Szymon Kruciński

Volley – Poczesna K&K 0:2
(21:25, 9:25)
MVP Andrzej Sówka

Blachownia – Galeria Jurajska Team 0:2
(18:25, 18:25)
MVP Rafał Nowak

pauza Gmina Rędziny

5. kolejka – 14.12.2025 (niedziela)
Gmina Rędziny – Blachownia 0:2
(9:25, 22:25)
MVP Tomasz Bulwan

Zakholding – Galeria Jurajska Team 0:2
(26:28, 25:27)
MVP Łukasz Burzyński

Automania Mikrus Mykanów – Volley 2:0
(25:19, 25:18)
MVP Andrzej Knop

pauza Poczesna K&K

Terminy następnych spotkań:

6. kolejka – 20.12.2025 (sobota)
g. 16.00 Volley – Gmina Rędziny
g. 17.00 Blachownia – Zakholding
g. 18.00 Galeria Jurajska Team – Poczesna K&K
pauza Automania Mikrus Mykanów

Źródło: MOSiR Częstochowa

Co trzeci nauczyciel wpada w drugi próg podatkowy, co jest efektem podwyżek. - To niesprawiedliwe, że nauczyciele więcej pracując, mniej zarabiają. Trzeba to zmienić i np. zwaloryzować progi podatkowe - uważa Urszula Woźniak, wiceprezes Związku Nauczycielstwa Polskiego. Podała także przykład stawek za dla nauczycieli: wynikających z pensum i za godziny ponadwymiarowe. Agnieszka Maj

LPP zrobiło kolejny krok w rozwoju aktywność za granicą, zwłaszcza w krajach Europy Środkowo-Wschodnie i Azji Centralnej. Polska firma odzieżowa dołączyła właśnie do swojego portfolio 46. rynek - Gruzję. W stolicy kraju Tbilisi uruchomiła sklep marki Sinsay.

Według osób znających rodzinę Asadów, były dyktator osiadł w Moskwie, gdzie korzysta z ochrony rosyjskich władz. Jak opisuje „The Guardian”, Syryjczyk ma wracać do swojego dawnego zawodu – okulistyki – oraz pilnie uczyć się języka rosyjskiego.

Medycyna była jego pasją jeszcze przed objęciem władzy. Teraz nie chodzi jednak o pieniądze, lecz raczej o zajęcie czasu w nowej rzeczywistości.

Jak żyje rodzina upadłego dyktatora?

Rodzina Asadów żyje w luksusie, ale w izolacji. Głównie w Moskwie oraz częściowo w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Nieoficjalne źródła wskazują, że mogą mieszkać w prestiżowej dzielnicy pod Moskwą, zamieszkiwanej głównie przez byłych i obecnych ludzi reżimu.

Choć mają zabezpieczone finanse, są praktycznie odcięci od dawnych politycznych i towarzyskich kręgów. Sam Asad ma mieć najbardziej ograniczone kontakty, nawet z dawnymi najbliższymi współpracownikami.

Baszszar al-Asad w Moskwie

Codzienność rodziny w Moskwie upływa dziś z dala od polityki i kamer. Dzieci byłego dyktatora robią zakupy w luksusowych butikach, korzystają z elitarnych siłowni i salonów urody, starając się wtopić w życie rosyjskiej klasy wyższej. Poruszają się jednak ostrożnie i unikają publicznych wystąpień, a na wydarzeniach pojawiają się na krótko i bez rozgłosu.

Dzieci Asadów próbują odnaleźć się w nowym życiu moskiewskich elit, choć – jak relacjonują źródła „Guardiana” – wciąż są w szoku po utracie pozycji niemal „królewskiej” rodziny. Familia stale podróżuje między Rosją a ZEA, choć plany stałej przeprowadzki do Emiratów utknęły w martwym punkcie. Nawet tam obecność Asada okazuje się politycznie kłopotliwa.

Jak Asadowie uciekali z Syrii?

Ucieczka z Damaszku w grudniu 2024 roku była nagła i odbyła się pod osłoną rosyjskiego wojska. Asad nie uprzedził ani członków rodziny, ani kluczowych ludzi reżimu, pozostawiając ich samym sobie. Wielu z nich w panice próbowało wydostać się z kraju, często bez pomocy i informacji. Relacje świadków wyraźnie wskazują, że to nie Baszszar, lecz jego brat Maher pomagał innym w ucieczce.

Pierwsze miesiące po upadku reżimu rodzina spędziła głównie wokół Asmy al-Asad, byłej pierwszej damy, która ciężko chorowała na białaczkę. Była leczona w Moskwie, a według źródeł jej stan zdrowia uległ poprawie po terapii eksperymentalnej.

Sam Baszszar przez ostatnie miesiące próbował przygotować się do medialnych wystąpień, jednak rosyjskie władze skutecznie blokują jego publiczną aktywność. Kreml jasno dał do zrozumienia, że były prezydent nie ma prawa zabierać głosu politycznie ani medialnie.

Czytaj także: Syria znów w ogniu. Druzowie walczą z siłami rządowymi

14 grudnia minęło pięć lat od śmierci Piotra Machalicy – polskiego aktora, którego silne związki z Częstochową pozostawiły trwały ślad w życiu kulturalnym miasta. Jako dyrektor artystyczny Teatru im. Adama Mickiewicza przez 12 lat nie tylko kierował sceną, lecz także budował lokalną społeczność artystyczną.

Piotr Machalica, urodzony 13 lutego 1955 roku, był jednym z najbardziej rozpoznawalnych polskich aktorów swojego pokolenia. Na ekranie i scenie teatralnej pozostawił niezatarte ślady – od roli kapitana Popczyka w „Zabij mnie, glino” po występy w „Krótkim filmie o miłości” Krzysztofa Kieślowskiego, „Trzech kolorach: Biały” i „Dekalogu IX”. Widzowie pamiętają go również z roli Olgierda Pasikonika w filmie „Sztuka kochania”.

Nie mniej istotny był jego związek z Częstochową. Od 2006 do 2018 roku Machalica pełnił funkcję dyrektora artystycznego Teatru im. Adama Mickiewicza, gdzie nie tylko występował, lecz także kształtował życie kulturalne miasta. W wywiadzie dla miejskiego miesięcznika „CGK” przyznał: „Częstochowa stała mi się bliska podczas tych 12 lat, poznałem tu wielu ludzi, wielu artystów, muzyków, którzy z czasem stali się moimi przyjaciółmi”.

Aktor zmarł 14 grudnia 2020 roku w wieku 65 lat. Został pochowany 19 grudnia na cmentarzu św. Rocha w Częstochowie. W 2022 roku miasto uczciło jego pamięć w przestrzeni publicznej – w III alei Najświętszej Maryi Panny odsłonięto ławeczkę poświęconą Machalicy, przy fontannie „Dziewczynka z gołębiami”, stanowiącą symboliczne miejsce spotkań z artystą, który na zawsze wpisał się w historię częstochowskiej kultury.

Na ostatniej sesji radni podjęli decyzję o nadaniu Specjalnemu Ośrodkowi Szkolno-Wychowawczemu Nr 5 w Częstochowie imienia Piotra Machalicy. W uzasadnieniu uchwały czytamy:

Piotr Machalica, jako wybitny polski aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i dubbingowy, wykonawca piosenki aktorskiej, od kilku lat jest wielkim autorytetem oraz inspiracją dla wychowanków Ośrodka. W Ośrodku Szkolno-Wychowawczym nr 5 w Częstochowie od 2004 roku działa Teatrzyk „Mandaryn”, skupiający uczniów i wychowanków Ośrodka, którzy na co dzień borykają się z wieloma różnymi ograniczeniami wynikającymi z ich niepełnosprawności oraz chorób przewlekłych. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Nr 5 w Częstochowie, inspirując się wspaniałą działalnością Fundacji im. Piotra Machalicy w Częstochowie, pragnie organizować cykliczne przeglądy teatralne amatorskich teatrów osób z niepełnosprawnościami działających w ośrodkach szkolno-wychowawczych, szkołach, warsztatach terapii zajęciowej czy fundacjach z całej Polski. Byłby to Ogólnopolski Festiwal Teatrów Osób z Niepełnosprawnościami im. Piotra Machalicy w Częstochowie. Celem przeglądu byłaby integracja środowiska amatorskich teatrów osób z niepełnosprawnościami w obszarze działań kulturalnych, a także upamiętnianie Piotra Machalicy jako osoby i jako artysty zasłużonego dla kultury miasta Częstochowy.

Źródło: UM Częstochowy, fot. Łukasz Kolewiński/UM

Ingres kard. Grzegorza Rysia na metropolitę krakowskiego odbędzie się 20 grudnia. Abp Marek Jędraszewski rozpoczyna natomiast okres emerytury, która - jak twierdzą krakowscy księża - upływać będzie w luksusach. - Metropolita dostanie emeryturę pięciogwiazdkową, jakby był generałem, a nawet nie został kardynałem - powiedział jeden z krakowskich księży w rozmowie z "Gazetą Wyborczą". Agnieszka Maj

Najwyższy szczyt Karkonoszy zyska nowe oblicze. Po wielu latach zrewitalizowane będzie obserwatorium astronomiczne na Śnieżce. W kultowym obiekcie ma znów działać restauracja. Przetarg będzie ogłoszony w najbliższych miesiącach.

Marek Jakubiak, czyli poseł z koła Wolni Republikanie w miniony weekend stanął na ślubnym kobiercu. Postanowił po latach ożenić się ze swoją ukochaną Irminą Ochenkowską. Ceremonia odbyła się w Mikołajkach. Pan młody zamieścił zdjęcia z ceremonii w mediach społecznościowych. "Stało się, Irminka zmieniła nazwisko na Jakubiak" - napisał polityk. Marta Kawczyńska

Ten bon edukacyjny na kwotę 500 zł przysługuje na każde dziecko w szkole podstawowej, jednak rodzice muszą pamiętać o złożeniu wniosku. Nie wszyscy wiedzą o istnieniu tego świadczenia. Samorząd właśnie ogłosił kontynuację programu w 2026 roku. Beata Jasina-Wojtalak

Na jednej z czołowych platform streamingowych dostępnych w Polsce pojawiły się dziś dwa pierwsze odcinki nowego serialu kryminalnego "To jej wina" ("All Her Fault"), opartego na słynnym thrillerze powieściowym Andrei Mary. Główną rolę w serialu gra gwiazda "Sukcesji" Sarah Snook. Gdzie można oglądać adaptację bestsellera? Piotr Kozłowski

"Którego z tych polityków uważa Pani/Pan za bardziej kompetentnego w sprawach bezpieczeństwa?" - takie pytanie zadano uczestnikom sondażu SW Research dla rp.pl. Do wyboru był Jarosław Kaczyński i Donald Tusk.

Adam Konka nie jest już dyrektorem Centrum e-Zdrowia. Po niespełna dwóch miesiącach minister Jolanta Sobierańska-Grenda zdecydowała o jego odwołaniu. - Za dużo autopromocji, za mało roboty - słyszymy nieoficjalnie w Ministerstwie Zdrowia.

Olga Tokarczuk wygłosiła w poniedziałek w Wałbrzychu wykład podczas obchodów 80. rocznicy włączenia Ziem Zachodnich i Północnych do Polski. Noblistka akcentowała, że na tych terenach w jakiejś formie przetrwała idea Rzeczpospolitej różnorodnej i wieloetnicznej. Tygiel językowy, kulturowy, religijny, mentalny, wykształcił potem swój własny rodzaj tożsamości – wskazała. Piotr Kozłowski

Chińscy miliarderzy na ogromną skalę wynajmują surogatki w USA, aby rodziły im dużą liczbę amerykańskich dzieci - pisze "Wall Street Journal". Wokół procederu zorganizował się cały przemysł. Gazeta wymienia między innymi przypadek biznesmena, który twierdzi że ma ponad setkę dzieci będących obywatelami USA.

Decyzję o utworzeniu nowego poligonu podjęła litewska Rada Obrony Państwa pod przewodnictwem prezydenta Gitanasa Nausedy.

– W ocenie Sił Zbrojnych Litwy, z punktu widzenia militarnego i bezpieczeństwa wybrany teren jest najodpowiedniejszą lokalizacją; jest częścią tzw. przesmyku suwalskiego, graniczącego z Polską i Białorusią – oświadczył na konferencji prasowej doradca prezydenta Litwy Deividas Matulionis.

Tylko u nas: Przesmyk suwalski i nie tylko. Jak zamierza bronić się Polska?

Podkreślił, że „Litwa, Polska i NATO zwracają szczególną uwagę na obronę przesmyku suwalskiego, a utworzenie poligonu (w Kopciowie) zwiększy bezpieczeństwo w tej części kraju”.

„Strefa strzelania” przy granicy z Polską. Nowy poligon na przesmyku suwalskim

Resort obrony Litwy poinformował, że zgodnie z założeniem, na nowym poligonie mają się odbywać ćwiczenia i szkolenia wojskowe z udziałem nawet 3,5-4 tys. żołnierzy, czyli na poziomie brygady. Większe ćwiczenia odbywałyby się pięć razy do roku i trwały do 10 dni. Ćwiczenia o mniejszej skali odbywałyby się regularnie.

Czytaj też: Jedna z dłuższych misji specjalistycznego drona. Nad przesmykiem suwalskim

Teren planowanego poligonu ma być podzielony na dwie strefy funkcjonalne. Około dwie trzecie terenu byłoby przeznaczone do ćwiczeń manewrowych i taktycznych – w tej części nie byłoby strzelnic i nie odbywałyby się strzelania bojowe. Strefa strzelania bojowego byłaby skoncentrowana w zachodniej części poligonu, przy granicy z Polską.

W planach rozwój Litewskiej Dywizji Narodowej

Rada Obrony Państwa w poniedziałek podjęła też decyzję o rozszerzeniu poligonu w Taurogach.

Resort obrony w komunikacie zaznacza, że „utworzenie nowego poligonu i rozbudowa już istniejącego są niezbędne do rozwoju Litewskiej Dywizji Narodowej” i że „jest to długoterminowa inwestycja w bezpieczeństwo każdego obywatela i zdolności obronne państwa”.

Litewska Dywizja Narodowa ma powstać do 2030 roku.

Czytaj też: Droga przez przesmyk suwalski do remontu. „Strategiczna dla całego NATO”

Dwa lata po złożeniu pierwszego wniosku o płatność z Krajowego Planu Odbudowy do Polski trafiło już niemal 100 miliardów złotych – poinformowała w poniedziałek w Katowicach ministra funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz. "Będzie tego więcej" - dodała w mediach społecznościowych.

W ramach projektu powstało dwanaście 44-sekundowych odcinków oraz jeden, trzyminutowy materiał specjalny. Na przykładzie 12 rodzin z całej Polski widzowie poznają siłę słów – najpierw z perspektywy dzieci, następnie rodziców, a na końcu dzięki krótkiej, praktycznej wskazówce, jak wprowadzać pozytywną komunikację w codzienność. Każde „przytulmy się” to inwestycja w szczęśliwe, pewne siebie dziecko. Serię emitowaną w paśmie antenowym – a nie reklamowym – zbudowano w oparciu o DNA marki i wartości, które reprezentuje: bliskość, troskę i dobrą komunikację. Produkt nie pojawia się w odcinkach celowo, by pozostawić przestrzeń dla emocji i relacji.

Każdy epizod skupia się na innym „słowie od serca”, m.in.: „Słowa zmieniają świat”, „Kocham Cię”, „Przytul mnie”, „Dobrze, że jesteś”, „Jesteśmy z Ciebie dumni”, „Pobawmy się”, „Zawsze mnie zaskakujesz”, „Jesteś super”, „Spełniaj marzenia”, „Przytulmy się”, „Ale niespodzianka!” oraz „Czego nauczyły nas słowa?”.

Inspiracją do powstania serii była nowa kolekcja jajek Kinder Niespodzianka „MESSAGES”, na których opakowaniach umieszczono te same ciepłe komunikaty.

Premierowe odcinki są emitowane w każdy poniedziałek, po zakończeniu „Pytania na Śniadanie” – i tak aż do 15 marca 2026 roku. Powtórki codziennie po „PNŚ”, a także w serwisie VOD Telewizji Polskiej.

Czytaj też: „Sprawdzamy” i „Wykrywacz Kłamstw” laureatami Grand Press Veritas

Ministerstwo Rozwoju i Technologii chce zakazać wydawania zaświadczeń o samodzielności lokali w motelach i hotelach. Teraz deweloperzy wykorzystują niejasną sytuację prawną.

Sezon zimowy już za rogiem - przed nami czas wyjazdów narciarsko-snowboardowych. Jednak polscy podróżnicy chcą zdobywać góry przez cały rok. Jak pokazuje raport Skyscanner Trendy w podróżach 2026, aż 80 proc. polskich podróżnych rozważa górskie wyjazdy także wiosną i jesienią. Będziemy podróżować coraz wyżej, chętniej wybierając malownicze ścieżki i zachwycające panoramy poza tradycyjnym sezonem zimowym. Oto 10 najpopularniejszych górskich szlaków, które należy rozważyć planując nadchodzące wyjazdy. Weronika Papiernik

Wiceminister zdrowia w poniedziałek na briefingu prasowym w MZ zaznaczyła, że kontynuacja refundacji nie jest technicznym procesem, ale to nowa decyzja o wysokokosztowych terapiach onkologicznych i chorobach rzadkich.

585 decyzji o kontynuacji refundacji 

Kontynuowane w kolejnych latach będą m.in. terapie: Nexviadyme (awalglukozydaza alfa) – w chorobie Pompego, Kadcyla (trastuzumabum emtansinum) – w raku piersi, Spinraza (nusinersen) – w rdzeniowym zaniku mięśni (SMA), Venclyxto (venetoclaxum) – w białaczce limfocytowej, Jakavi (ruxolitinibum) – w nowotworach mieloproliferacyjnych, Padcev (enfortumabum vedotini) – w raku urotelialnym, Givlaari (givosiranum) – w ostrej porfirii wątrobowej, Jinarc (tolvaptanum) – w zwyrodnieniu wielotorbielowatym nerek, Epidyolex (cannabidiolum) – w zespole Lennoxa-Gastauta lub z zespołem Dravet, Epidyolex (cannabidiolum) – w napadach padaczkowych w przebiegu zespołu stwardnienia guzowatego.

MZ poinformowało, że od 1 stycznia 2026 r. objęto refundacją pierwsze odpowiedniki leków oryginalnych we wszystkich kategoriach dostępności refundacyjnej. Refundacja objęła midazolam stosowany w przedłużonych, ostrych napadach drgawkowych u dorosłych, bromek glikopironium stosowany w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc, lewodopę i karbidopę – w chorobie i zespole Parkinsona.

Refundowany będzie także denosumab stosowany w osteoporozie, adrenalina - w reakcjach anafilaktycznych, trójtlenek arsenu - w ostrej białaczce promielocytowej, omalizumab – w ciężkiej postaci astmy, przewlekłej pokrzywce spontanicznej, eltrombopag – w leczeniu dzieci i dorosłych chorych na pierwotną małopłytkowość immunologiczną, denosumab – w zapobieganiu powikłaniom kostnym u dorosłych pacjentów z zaawansowanym procesem nowotworowym, a także aflibercept – w wysiękowym zwyrodnieniu plamki żółtej związanym z wiekiem, cukrzycowym obrzęku plamki żółtej.

Od 1 stycznia na listę leków refundowanych trafią 24 nowe, nowoczesne terapie, w tym 15 terapii nieonkologicznych i 9 onkologicznych - podało MZ.

W terapiach onkologicznych na liście refundacyjnej pojawią się: epkorytamab – w leczeniu od 3. linii dorosłych chorych na chłoniaka grudkowego (choroba rzadka), brentuksymab vedotin – w leczeniu 1. linii dorosłych chorych na chłoniaka Hodgkina, tislelizumab (trzy terapie, w różnych liniach i skojarzeniach) – w leczeniu chorych na niedrobnokomórkowego raka płuc, tislelizumab (trzy terapie, w różnych liniach i skojarzeniach) – w leczeniu chorych z rakiem przełyku, gruczolakorakiem żołądka lub połączenia żołądkowo-przełykowego, erybulina – w leczeniu dorosłych chorych na miejscowo zaawansowanego lub przerzutowego raka piersi.

Czytaj też: Kosmiczny rozbłysk zaskoczył naukowców. „Niepodobny do żadnego innego”

W terapiach nieonkologicznych refundowane będą: rysdyplam – stosowany w rdzeniowym zaniku mięśni (nowa postać umożliwiająca wygodne dawkowanie; choroba rzadka), wielosiarczan sodowy pentozanu – w leczeniu zespołu bolesnego pęcherza, iptakopan – w leczeniu dorosłych pacjentów chorych na nocną napadową hemoglobinurię, rADAMTS13 (lek Adzynma finansowany w ramach Funduszu Medycznego – TLI) – to pierwsza enzymatyczna terapia zastępcza dla dzieci i dorosłych z wrodzoną zakrzepową plamicą małopłytkową (choroba rzadka).

Refundowany będzie także berotralstat – druga terapia profilaktyczna stosowana u chorych z nawracającymi napadami dziedzicznego obrzęku naczynioruchowego (choroba rzadka), bimekizumab – w leczeniu dorosłych chorych na ropne zapalenie apokrynowych gruczołów potowych, deksametazon – w leczeniu obrzęku plamki związanego z zakrzepami żył siatkówki, sotatercept – w terapii o nowym mechanizmie działania stosowanej w leczeniu tętniczego nadciśnienia płucnego u pacjentów w klasie czynnościowej III.

Miliardy złotych oszczędności?

W terapii aptecznej refundowany będzie m.in. nowy rodzaj opatrunku finansowany w leczeniu przewlekłych owrzodzeń, nowa dieta eliminacyjna w fenyloketonurii.

– Będziemy starać się znaleźć balans między wprowadzaniem terapii innowacyjnych i generycznych – powiedziała Kacperczyk.

Podkreśliła, że resort zdrowia nie planuje ograniczać dostępności darmowych leków dla seniorów i dzieci. Zaznaczyła jednocześnie, że MZ przeanalizuje listy tych leków. Powiedziała, że program jest obecnie bardzo rozbudowany i w wielu punktach się duplikuje. – Listy muszą być kształtowane w sposób mądry i sensowny – zaznaczyła.

MZ chce przeprowadzić kampanię, która będzie uwrażliwiać osoby korzystające z darmowych leków, aby przyjmowały przepisane preparaty i nie gromadziły ich. Kacperczyk zapowiedziała, że w przyszłym roku MZ przygotuje projekt nowelizacji ustawy o receptach, która uporządkuje także kwestię recept na darmowe leki dla dzieci i seniorów.

Wiceminister zdrowia zaznaczyła, że refundacja leków i polityka lekowa pokazują, że system finansowania ochrony zdrowia nie jest w zapaści. MZ podało, że w ostatnich dwóch latach koszt refundacji związanej z nowymi terapiami wzrósł z 8 mld zł w 2023 r. do blisko 13 mld zł w 2025 r.

W piśmie do Ministerstwa Finansów wysłanym w październiku resort zdrowia zaproponował oszczędności na ok. 10,4 mld zł, które zakładały m.in. korekty w wykazie darmowych leków.

Czytaj też: Łódź ma laboratorium, jakiego nie ma nigdzie na świecie