Wchodzisz i wiesz

O tym, że współpraca wywiadowcza z USA stanęła pod dużym znakiem zapytania, pierwsze poinformowały służby holenderskie w drugiej połowie października.

Informacje „z ryzykiem politycznego wykorzystania”

Zarządzający cywilnym wywiadem AIVD Peter Reesink i dyrektor wojskowego MIVD Erik Akerboom stwierdzili we wspólnym wywiadzie dla „de Volkskrant”, że mają ograniczone zaufanie do amerykańskich odpowiedników.

– Zdarza się, że pewnych rzeczy już nie mówimy – powiedział Reesink.

Akerboom, dodał, że decyzje o przekazywaniu danych podejmowane są z uwzględnieniem ryzyka politycznego wykorzystania informacji i naruszenia praw człowieka.

Zobacz także: Holenderski wywiad wskazał Rosjan. „Pierwszy potwierdzony akt sabotażu”

Stacja CNN ujawniła, że na podobny krok zdecydował się wywiad brytyjski. Jego decyzja ma jednak dotyczyć głównie wymiany informacji związanych z Ameryką Łacińską.

Brytyjskie służby boją się naruszania prawa międzynarodowego

Według dziennikarzy „The Telegraph”, powołujących się na swoje źródła w brytyjskich służbach specjalnych, wstrzymanie operacji weszło w życie we wrześniu, wkrótce po tym, jak Stany Zjednoczone rozpoczęły śmiercionośne ataki na łodzie, które według Amerykanów, należały do wenezuelskich przemytników narkotyków.

Brytyjscy urzędnicy zaczęli się obawiać, że Stany Zjednoczone mogłyby wykorzystać dostarczone im informacje wywiadowcze do identyfikacji celów ataków, co ich zdaniem mogłoby naruszać prawo międzynarodowe.

Zobacz także: Szpiegowali dla Rosji. Trzy osoby zatrzymane

Donald Trump uzasadnia ataki tym, że Stany Zjednoczone są w „konflikcie zbrojnym” z kartelami narkotykowymi i że łodziami zarządzają zagraniczne organizacje terrorystyczne transportujące groźne używki do amerykańskich miast. Amerykańska administracja nie przedstawiła żadnych dowodów na poparcie swoich twierdzeń.

Kolumbia wstrzymuje przekazywanie informacji USA

Jak podają źródła CNN, brytyjski rząd ponoć zgadza się z Volkerem Türkiem, Wysokim Komisarzem ONZ ds. praw człowieka, który w zeszłym miesiącu stwierdził, że ataki były „nie podlegającym ocenie sądu zabójstwem”.

Podobną decyzję, co Brytyjczycy, podjął także rząd Kolumbii. Prezydent tego kraju Gustavo Petro ogłosił we wtorek (11 listopada), że wydał dyspozycję kolumbijskim służbom wywiadowczym, aby wstrzymały przekazywanie informacji agencjom USA, dopóki kraj ten nie wstrzyma ataków na łodzie w obrębie Morza Karaibskiego.

Zobacz także: Narkotyki to dla USA tylko pretekst. „Ameryka zajmie się półkulą południową”

W amerykańskich atakach na wschodnim Oceanie Spokojnym zginęło już 75 osób.

Bank Gospodarstwa Krajowego przygotował raport, w którym wskazuje, które miasta są najbardziej narażone na zagrożenia naturalne, zdrowotne, humanitarne i militarne. Jednocześnie, BGK wskazał, którzy mieszkańcy Polski są najbezpieczniejsi. Jest ich ponad milion.

Według szacunków Stołecznego Centrum Bezpieczeństwa w Marszu Niepodległości 11 listopada wzięło udział około 100 tysięcy ludzi. Obyło się bez poważniejszych incydentów. – Dwa ostatnie lata to spokojny przebieg Marszu. Przed jego rozpoczęciem odebrano ponad 600 świec i rac dymnych. Dodatkowo ponad 200 petard hukowych – przekazał Czesław Mroczek, wiceminister MSWiA, w programie „Gość Poranka”.

Lit, metal o liczbie atomowej 3, to kluczowy minerał do produkcji baterii do pojazdów elektrycznych, smartfonów i magazynów energii, ale również dronów i komponentów dla przemysłu zbrojeniowego. Elektromobilność czy produkcja broni przyszłości to wystarczające powody, by zmusić mocarstwa do rywalizacji o cenne zasoby.

Celem zabiegów jest tak zwany trójkąt litowy, czyli rozległy obszar w Ameryce Południowej obejmujący północne Chile, południowo-zachodnią Boliwię i północno-zachodnią Argentynę. Znajduje się tu ponad połowa światowych rezerw litu. Znaczne zasoby występują także choćby w Australii.

Wydaje się, że na czele wyścigu są Chiny, które za pośrednictwem funduszy inwestycyjnych i państwowych przedsiębiorstw inwestują astronomiczne pieniądze projekty wydobycia litu w Argentynie i Chile. Ganfeng Lithium i Tianqi Lithium są znaczącymi graczami w tym regionie. Pekin ma jedynie ograniczone pole manewru w Australii, gdyż kraje są dość mocno skonfliktowane.

Strategia Trumpa

Administracja prezydenta USA Donalda Trumpa stawia na presję geopolityczną w postaci zachęt ekonomicznych, choć sam przywódca wielkim zwolennikiem elektromobilności nie jest. Argentyna sformalizowała pod koniec października umowę o wsparciu w wysokości 20 mld dolarów. Celem jest „przyczynienie się do stabilności gospodarczej Argentyny” – jak poinformował tamtejszy bank centralny. Polityka gospodarcza prezydenta Javiera Mileia ponownie bowiem spycha Argentynę na mieliznę.

Jednocześnie Waszyngton mobilizuje firmy prywatne do inwestowania w wydobycie litu. Na rynku działają już choćby Albemarle i Lithium Americas, które podpisują kontrakty z lokalnymi samorządami, także dzięki wsparciu amerykańskich banków rozwoju.

Gruszek w popiele nie zasypia także Korea Południowa, inny czołowy producent aut. Producent stali POSCO Group oświadczył, że zainwestuje 1,1 bll wonów (około 750 mld dolarów) w zabezpieczenie zasobów litu w Australii i Argentynie. Celem jest wzmocnienie w zakresie zdobywania materiałów do produkcji akumulatorów.

Korea Południowa bliżej Australii

POSCO nabędzie 30 proc. udziałów w spółce holdingowej, którą utworzy australijski koncern górniczy Mineral Resources Ltd. (MinRes), za kwotę 1 bln wonów – poinformowała spółka w komunikacie prasowym.

Dzięki umowie firma ma pozyskiwać 270 tys. ton koncentratu litu rocznie z kopalni Wodgina i Mt. Marion w Australii Zachodniej, należących do MinRes. Dostawy wystarczą na produkcję 37 tys. ton wodorotlenku litu, co pozwoli zasilić w ogniwa elektryczne około 860 tys. pojazdów.

„Grupa POSCO postrzega działalność w zakresie materiałów energetycznych jako główny czynnik wzrostu, obok działalności w zakresie stali. Zależy nam na zapewnieniu stabilnych, konkurencyjnych cenowo dostaw surowców, aby zwiększyć naszą długoterminową konkurencyjność” – oświadczył Chang In-hwa, dyrektor generalny POSCO Holdings.

Kamień milowy

Malcolm Bundey, dyrektor MinRes, przyznał, że inwestycja ta stanowi kamień milowy dla australijskiego przemysłu litowego.

„Ta pierwsza w swoim rodzaju inwestycja dużej koreańskiej firmy w australijski lit wesprze rozwój nowych globalnych zdolności przetwórczych, pomoże zdywersyfikować globalny łańcuch dostaw litu i wzmocni dwustronne powiązania między Australią i Koreą w zakresie kluczowych minerałów” – przekonywał Bundey.

W Argentynie POSCO nabędzie natomiast 100 proc. udziałów w lokalnej filii kanadyjskiej firmy Lithium South Development Corp. (LIS), zajmującej się wydobyciem surowców, która jest właścicielem praw do wydobycia litu w słonym jeziorze Hombre Muerto. Kwota inwestycji to 95 mld wonów (około 65 mln dolarów).

Czytaj także: Samochody elektryczne w Polsce. Jesteśmy poniżej średniej unijnej

Już dziś na antenie polskojęzycznej telewizji zadebiutuje piąty odcinek serialu kryminalnego "Revival" – intrygującego thrillera z elementami nadprzyrodzonymi, opartego na głośnej, składającej się z 47 numerów i publikowanej w latach 2012-2017 serii komiksów grozy. Gdzie i o której godzinie będzie można oglądać nowy odcinek niezwykłego serialu? Piotr Kozłowski

Rząd Wielkiej Brytanii odrzucił wniosek Komisji Europejskiej o przyznanie 6,75 mld euro (7,8 mld dolarów) wkładu do europejskiego programu obrony SAFE. Równocześnie zaproponowano bezpośrednią współpracę z brytyjskim przemysłem obronnym.

Projekt miał zobowiązać rząd do oceny sytuacji bezpieczeństwa i ewentualnego zamknięcia granicy wschodniej w związku z rosnącymi napięciami na wschodniej flance NATO.

Estoński parlament odrzucił projekt zamknięcia granicy z Rosją

Autorzy argumentowali, że działanie to ograniczyłoby ryzyko incydentów z udziałem Rosji – wskazując m.in. na naruszenia przestrzeni powietrznej przez drony, manewry Zapad-2025 czy przesuwanie boi granicznych na rzece Narwie.

Rząd i większość parlamentarzystów nie poparli jednak pomysłu. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych stwierdziło, że nie ma realnych przesłanek do całkowitego zamknięcia granicy. – Obecnie nie ma oceny zagrożenia, która uzasadniałaby zamknięcie granicy wschodniej – powiedział Janek Mägi, szef Departamentu Polityki Granicznej i Migracyjnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Obecnie przekraczanie granicy w Narwie jest już częściowo ograniczone – możliwe jedynie w ciągu dnia, pod pełną kontrolą służb.

Minister spraw wewnętrznych Igor Taro podkreślił, że nie planuje się złagodzenia zasad, ponieważ Rosja jest traktowana jako „wrogie państwo”.

Czytaj też: Imigranci pod lupą. Rosjanie tracą w Polsce azyl najczęściej

Nastroje na giełdach są całkiem niezłe, ale wokół najszybciej rosnących spółek związanych z AI pojawia się coraz więcej niepokojących informacji, co napędza plotki o zbliżającym się końcu hossy. Z drugiej strony już dziś możemy mieć koniec shutdownu w USA, w Polsce kolejna obniżka stóp jest niewykluczona już w grudniu, a OECD twierdzi, że jesteśmy krajem najszybciej rosnących dochodów. A w Niemczech sytuacja znów wygląda gorzej. Oto pięć wydarzeń w gospodarce, na które warto zwrócić uwagę.

40-letni napastnik potwierdził na razie, że mistrzostwa świata w 2026 roku rozgrywane w USA, Meksyku i Kanadzie będą ostatnimi w jego karierze.

Cristiano Ronaldo coraz bliżej zakończenia kariery

– Będę miał wtedy 41 lat i to zdecydowanie będzie ten moment – powiedział w Rijadzie spytany o plany na przyszłość.

Portugalia jest bliska kwalifikacji do przyszłorocznego mundialu, a zapewnić ją sobie może wygrywając z Irlandią w czwartkowym meczu eliminacyjnym MŚ.

Ronaldo, który obecnie jest piłkarzem saudyjskiego klubu Al-Nassr, zdobył 953 gole we wszystkich rozgrywkach reprezentacyjnych i klubowych.  

Czytaj też: Ucierpią portfele kibiców. Parkowanie droższe niż bilet na mecz

Jak dobrze znasz stolice świata? Pytamy o mniej znane stolice. Komplet punktów zdobędą na pewno ci, którzy uwielbiają podróże, zwłaszcza te palcem po mapie. Marta Kawczyńska

Od objęcia funkcji marszałka Sejmu przez Szymona Hołownię subskrypcje kanału parlamentu na YouTube wzrosły z 41 tys. do ponad 700 tys. Z czasem jednak internauci zaczęli oceniać Hołownię jako zdolnego medialnie, lecz niewystarczająco konsekwentnego – wynika z analizy Res Futury na zlecenie PAP. Czy tylko dlatego szał na "Sejmflix" tak szybko minął? Piotr Kozłowski

Na środowy obiad proponujemy zupę rumfordzką. Przepis na zupę rumfordzką robił furorę w czasach PRL. Jest tania i bardzo pożywna. Warto zrobić ją, gdy za oknem chłód. Podajemy sprawdzony przepis. Beata Zatońska

Co się jadło i piło w PRL-u? Pamiętasz jeszcze dania z tamtych czasów? Królowały na przyjęciach w restauracjach, na prywatkach i hucznych imprezach. Oto 10 szybkich i trudnych pytań dla tych, którzy nigdy tych dań nie próbowali. Beata Zatońska

Trwa akcja poszukiwawczo-ratownicza, mimo to władze tureckie poinformowały, że zginęła cała załoga i wszyscy pasażerowie samolotu. Wśród pasażerów byli obywatele Turcji i Azerbejdżanu.

„Nasi bohaterscy towarzysze broni ponieśli śmierć w wyniku katastrofy wojskowego samolotu transportowego C-130, który wystartował z Azerbejdżanu i wracał do Turcji” – napisał turecki minister obrony Yasar Guler. W swoim wpisie w mediach społecznościowych umieścił również zdjęcia wszystkich ofiar wypadku.

Prezydent Recep Tayyip Erdoğan wyraził kondolencje rodzinom ofiar i potwierdził, że Turcja koordynuje działania z władzami Gruzji. Kondolencje złożył także Mark Rutte, sekretarz generalny NATO.

Katastrofa samolotu: spadał pionowo

W azerskich mediach krąży nagranie pokazujące samolot spadający pionowo z dużej wysokości, a następnie uderzający w ziemię z dużą prędkością.

Należąca do NATO Turcja blisko współpracuje w dziedzinie wojskowej z Azerbejdżanem, który ostatnio znacząco odsuwa się z orbity wpływów Rosji.

Czytaj także: Azerbejdżan oddala się od Rosji. Armia przechodzi na standardy NATO

Katarzyna Figura wystąpiła w filmie "Kiler" a potem w kontynuacji tego wielkiego hitu Juliusza Machulskiego, czyli filmie "Kiler-ów 2-óch". Jej postać, czyli Rysia "Gabrysia" Siarzewska stała się tą, którą widzowie pokochali. Okazuje się, że nie dostała tej roli od razu. Marta Kawczyńska

Był chłopakiem z małego miasteczka, bez koneksji - wspominają go znajomi. Kojarzy się ze Śląskiem, ale stamtąd nie pochodził. Rodzinnych stron nigdy się nie wstydził.

Mechanizm działania sprawców był dość prosty. Jeden z przedstawicieli lokalnej kliniki w Hurghadzie oferował turystom z pozoru niewinną i darmową „kurację witaminową”.

Ostrzegają turystów po incydencie w Egipcie

Jednocześnie prosił między innymi o wgląd do paszportu i polisy ubezpieczeniowej. Całość zajmowała około 20 minut. W rzeczywistości klinika wysyłała później do estońskich ubezpieczycieli, w imieniu niczego nieświadomych turystów, rachunki na osiem tysięcy euro za fikcyjne procedury medyczne. Podejrzenia firm ubezpieczeniowych potwierdził jeden z podróżnych, któremu również zaoferowano „kurację witaminową”.

Jak pisze estoński portal ERR, przypadki, gdy świadczona jest usługa bez zgody klienta, a następnie wystawiany jest rachunek, stanowią formę oszustwa, za które grozi odpowiedzialność karna. Władze przypominają, by pod żadnym pozorem nie przekazywać obcym osobom swoich dokumentów ani danych osobowych.

Czytaj też: Blackout na całego. Nigdzie nie ma prądu

20 osób zginęło w wypadku tureckiego samolotu wojskowego, który rozbił się w Gruzji. Maszyna wracała z Azerbejdżanu.

"To wspaniałe życie", "Zwykli ludzie", "Dźwięki muzyki" oraz "Życie jest piękne" – te filmy jako swoje ulubione wymienił papież Leon XIV. W sobotę na audiencji w Watykanie papież przyjmie przedstawicieli świata kina, wśród nich Cate Blanchett, Spike'a Lee, Monikę Bellucci, Jana Komasę i Pawła Pawlikowskiego. Piotr Kozłowski

Wśród wykradzionych materiałów znalazły się dokumenty dotyczące cyberbroni, kod źródłowy wewnętrznych narzędzi hakerskich oraz globalne listy celów obejmujące ponad 20 państw, m.in. Japonię, Wietnam i Indie.

Atak na Knownsec ujawnia kulisy chińskich cyberoperacji

Wyciek obejmuje także arkusz z listą 80 zhakowanych zagranicznych organizacji oraz ogromną liczbę danych – 95 GB informacji imigracyjnych z Indii i 3 TB rejestrów połączeń południowokoreańskiego operatora LG U Plus.

Jednym z najbardziej nietypowych odkryć był projekt złośliwego powerbanku, który był zamaskowany jako zwykłe urządzenie ładujące.

Knownsec odgrywa kluczową rolę w chińskim cyberbezpieczeństwie, zapewniając zaawansowane środki obrony i ataku, w tym narzędzia szpiegowskie.

Czytaj też: 100 dni Nawrockiego. Polacy wystawili ocenę prezydentowi