Wchodzisz i wiesz

19.11.2025 Niektóre artykuły bywają pisane językiem wymagającym deszyfracji. Już w trakcie przedzierania się przez pojęciową gęstwinę, statystyczny czytelnik nadziewa się na miejsca niezrozumiałe. Stara się zatem oprzeć na komentarzach ludzi, którym ufa bez nakazu, i wierzy, że nie wpędzą go w jeszcze większą kabałę, bo są oblatani w odsiewaniu ziaren od plew. Zawiły proces wnikania w sedno spraw, żąda od czytelnika wejścia na wierzchołki intelektu, a te są zarezerwowane dla obeznanych z istnieniem metafor, i porównań i przerzutni, no i, ma się wiedzieć, dla potrafiących orientować się w treści utworu bez robienia sobie okładów z encyklopedii. * W ministerstwie ds.

Sejm pracuje nad przywróceniem wypłaty za godziny ponadwymiarowe dla nauczycieli, którzy nie mieli lekcji, ponieważ klasa poszła np. na wycieczkę. Zgłoszona została także poprawka, która ma zapewnić wpłatę wyrównania za okres od 1 września. Związkowcy widzą jednak ukryte pułapki w projekcie, którego zapisy mogą mieć niekorzystne skutki dla nauczycueli. Agnieszka Maj

W ostatnich dniach złoty wypada najsłabiej spośród walut Europy Środkowo-Wschodniej. Do jego osłabienia przyczyniają się gorsze nastroje globalne i chęć uniknięcia ryzyka. Dodatkową presję na polską walutę wywierają oczekiwania dot. dalszego luzowania polityki monetarnej w kraju.

- Unia Europejska musi skończyć z regulacjami, a postawić na innowacje i inwestycje. Polska ma sojuszników w Unii Europejskiej w sprawie prowadzenia działań na rzecz deregulacji. My prowadzimy to skutecznie i jesteśmy przywoływani jako wzór - powiedział na OEES minister finansów i gospodarki Andrzej Domański.

Pierwszy w historii awans na mundial Curaçao zapewniło sobie w ostatniej kolejce eliminacji, remisując bezbramkowo z Jamajką. Stało się tym samym najmniejszym krajem, jaki kiedykolwiek zagra w finałach piłkarskich mistrzostw świata – zarówno pod względem powierzchni, jak i liczby ludności. 

Z tak zwanej strefy CONCACAF bezpośredni awans na mundial wywalczyły też Haiti i Panama. W barażach interkontynentalnych zagrają Jamajka oraz Surinam. 

Zobacz też: Polska w drugim koszyku. W teorii o awans z baraży na MŚ będzie trudniej

Curaçao – gdzie leży i ilu ma mieszkańców?

Curaçao położone jest na południowym skraju Morza Karaibskiego, nieopodal wybrzeża Wenezueli, w archipelagu Małych Antyli. Należy do tzw. grupy wysp ABC, którą tworzą sąsiadujące ze sobą Aruba, Bonaire i właśnie Curaçao. Są też częścią grupy wysp CAS. Nazwa ta utworzona została od pierwszych liter nazw składających się na nią krajów autonomicznych Królestwa Niderlandów: Curaçao, Aruby i Sint Maarten.

Powierzchnia Curaçao to ok. 444 kilometrów kwadratowych – wyraźnie mniejsza od powierzchni Warszawy. Do tej pory najmniejszym powierzchniowo krajem, który awansował na mundial, była afrykańska Republika Zielonego Przylądka – inny przyszłoroczny debiutant, tyle że pewny udziału w turnieju ma już od października. Różnica jest spora – powierzchnia tego kraju to ponad 4 tysiące kilometrów kwadratowych. Ponad 5 tys. km kwadratowych ma najmniejszy kraj, który na MŚ już zagrał – Trynidad i Tobago, uczestnik mundialu w 2006 roku.

Najmniejszym państwem pod względem liczby mieszkańców wśród uczestników piłkarskich mistrzostw globu do tej pory była zamieszkana wówczas przez ok. 350 tys. osób Islandia – sensacyjny debiutant z 2018 roku.

Stolica Curaçao, czyli „mały Amsterdam”

Z danych oficjalnego urzędu statystycznego Curaçao wynika, że kraj ten ma obecnie nieco ponad 156 tys. mieszkańców. Zdecydowana większość z nich, bo ponad 136 tys. osób, zamieszkuje stolicę – Willemstad. To największe miasto Karaibów Holenderskich. Nazywane bywa „małym Amsterdamem” – historyczna zabudowa centrum miasta faktycznie nawiązuje do architektury niderlandzkiej. Jest to niespotykany w tym regionie świata styl. Stare miasto i port w Willemstad od 1997 roku figurują na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Na Curaçao jest tylko jedno lotnisko obsługujące regularny ruch pasażerski. Znajduje się w pobliżu stolicy, a konkretnie w miejscowości Hato, która liczy… 39 mieszkańców. Językami urzędowymi są niderlandzki, papiamento i angielski. Mieszkańców tej wyspy nazywamy Curaçaończykami.

Czytaj także: Z kim Polska zagra o awans na mundial? Losowanie baraży na żywo w TVP

Curaçao – historia i związki z Holandią

Historia Curaçao sięga czasów prekolumbijskich, kiedy zamieszkiwali ją Indianie Arawak. Europejczycy dotarli na wyspę pod koniec XV wieku, a pierwszeństwo w jej eksploracji mieli Hiszpanie. Początkowo Curaçao uznawano za teren mało użyteczny, co zmieniło się dopiero w XVII wieku, gdy kontrolę nad nim przejęła Holenderska Kompania Zachodnioindyjska. Od tego momentu wyspa stała się ważnym punktem handlowym i żeglugowym. 

Rozwój gospodarczy Curaçao wiązał się również z działalnością portu niewolniczego, co pozostaje jedną z najtrudniejszych kart tutejszej historii. Niewolnictwo zostało tam oficjalnie zniesione w 1863 roku. Dwudziesty wiek był czasem dalszego rozkwitu – głównie za sprawą rafinerii ropy i rosnącej wymianie handlowej, a w późniejszych dekadach także turystyki. W 2010 roku Curaçao otrzymało status autonomicznego kraju w ramach Królestwa Niderlandów, zyskując szeroką samodzielność wewnętrzną.

Zobacz też: Śmiertelność sięga 80 proc. Kraj potwierdził wybuch epidemii

Reprezentacja Curaçao i trener Dick Advocaat

Piłkarska reprezentacja Curaçao funkcjonuje od ponad stu lat, natomiast po raz pierwszy w eliminacjach mundialu wzięła udział przed mistrzostwami w Brazylii – w 2014 roku. Uczestniczyła też w eliminacjach dwóch kolejnych turniejów tej rangi, ale bez powodzenia. Największym sukcesem kadry Curaçao do 2025 roku było dotarcie do ćwierćfinału Złotego Pucharu CONCACAF, czyli mistrzostw tej strefy, sześć lat temu.

Na mundial Curaçao wprowadził dobrze znany fanom futbolu na całym świecie trener Dick Advocaat. Dla 78-letniego Holendra będą to trzecie finały mistrzostw świata. Jako selekcjoner reprezentacji Holandii w 1994 roku dotarł do ćwierćfinału, a jako trener Korei Południowej w 2006 roku odpadł w fazie grupowej. Teraz ma szansę zostać najstarszym szkoleniowiec, który poprowadził drużynę na mundialu.

Curaçao na papierze będzie jednym z najsłabszych uczestników mistrzostw, ale nie jest to ekipa pokroju San Marino czy Gibraltaru. Większość jej zawodników urodziła się w Holandii i gra w tamtejszej lidze. Są też piłkarze występujący w innych silnych europejskich ligach. Największe gwiazdy reprezentacji to Armando Obispo z PSV Eindhoven, Tahith Chong z Sheffield United, Sontje Hansen z Middlesbrough czy Jurgen Locadia, w przeszłości gracz m.in. VFL Bochum, Hoffenheim i Brighton. Kapitanem drużyny jest Leandro Bacuna z tureckiego Bandirmasporu.

Czytaj także: Prześladowania chrześcijan w Nigerii. Dziennie giną 32 osoby

"Ministranci", nowy film Piotra Domalewskiego, autora "Cichej nocy" czy "Sexify", to współczesna opowieść o dorastaniu bez cenzury. Tu młodość, wiara i bunt zderza się z rzeczywistością, w której granica między grzechem a sprawiedliwością robi się bardzo cienka. Premiera 21 listopada. Już dziś zapraszamy do obejrzenia debaty wokół filmu.

W polskim streamingu pojawił się pełen napięcia i uwodzicielski thriller psychologiczny "Ręka nad kołyską", który na nowo interpretuje klasyczny film, demaskując iluzję domowego szczęścia z chłodną precyzją. Gdzie można oglądać nową wersję dreszczowca sprzed 33 lat, cieszącego się w złotej erze wideo sporym powodzeniem? Piotr Kozłowski

Urlopu tacierzyńskiego nie należy mylić z urlopem ojcowskim. To dwa różne rodzaje urlopów dla ojców. Czy w 2025 roku urlop tacierzyński wynosi 9 tygodni? Ile jest płatny tacierzyński i ile faktycznie trwa? Kto płaci pracownikowi za czas urlopu? Wyjaśniamy. Emilia Panufnik

Urlopu tacierzyńskiego nie należy mylić z urlopem ojcowskim. To dwa różne rodzaje urlopów dla ojców. Czy w 2025 roku urlop tacierzyński wynosi 9 tygodni? Ile jest płatny tacierzyński i ile faktycznie trwa? Kto płaci pracownikowi za czas urlopu? Emilia Panufnik

Energetyka jądrowa staje się nie tylko fundamentem polskiej transformacji energetycznej, lecz także jednym z najważniejszych impulsów rozwojowych dla krajowych regionów. Budowa elektrowni ma przynieść tysiące stabilnych miejsc pracy, wzmocnić lokalne firmy i przyspieszyć modernizację infrastruktury – podkreśla Ministerstwo Energii w kampanii „Czas zrozumieć Atom”.

Rząd zapewnia, że budżet na 2026 rok to gwarancja stabilności finansów publicznych. Tymczasem liczby pokazują rekordową dziurę sięgającą 6,5 proc. PKB i wydatki, które wyniosą ponad połowę całej polskiej gospodarki. To jeden z najbardziej ryzykownych planów fiskalnych w Europie.

Została zapomniana, wyparta przez egzotyczne nowości, a przecież jest jednym z najzdrowszych i najbardziej niedocenianych warzyw w polskiej kuchni. Brukiew, niegdyś podstawa zimowej diety naszych prababć i symbol zaradności w trudnych czasach, dziś przeżywa renesans. Bogata w witaminy, niskokaloryczna i pełna błonnika, nie tylko wspiera odporność i serce, ale też jest sprzymierzeńcem w odchudzaniu. Weronika Papiernik

Branża e-mobility podjęła kroki w celu skutecznego ścigania złodziei  i paserów kabli ze stacji ładowania pojazdów elektrycznych oraz zaostrzenia kontroli punktów zbierania odpadów metali przez Policję i straż miejską. "Wpadli" również pierwsi sprawcy.

Donald Tusk był gościem na otwarciu I Narodowego Kongresu „Nauka dla Biznesu”, który odbywa się w dniach 19–21 listopada 2025 r. w Centrum EXPO XXI w Warszawie. Premier mówił dużo o sukcesach polskiej nauki i stwarzaniu przyjaznego klimatu dla rozwoju struktur łączących myśl naukową z biznesem. Odniósł się też do najważniejszych problemów z którymi musi borykać się kraj – min. do wojny hybrydowej i bezpieczeństwa państwa. Apelował o jedność w obliczu aktów sabotażu i zagrożenia ze Wschodu.

– Trudno jest informować społeczeństwo o konieczności zakazu (sprzedaży alkoholu) na stacjach benzynowych, o konieczności zakazu sprzedaży w nocy alkoholu, nie dając przykładu ze strony Sejmu, czyli od strony tych osób, które takie prawo będą uchwalały – tłumaczył swoją decyzję marszałek na konferencji prasowej. - Uważam, że powinniśmy jako instytucja państwowa dać przykład, dlatego to zarządzenie podpisałem – dodał Czarzasty.

Poinformował też, że podpisane zarządzenie wejdzie w życie w poniedziałek 24 listopada. – Dlaczego nie od dziś? Dlatego, że trzeba zarządzić tymi zasobami, które są w tej chwili w restauracji, zmienić wszystkie wpisy i wszystkie informacje – tłumaczył.

Zobacz także: Pracował z Kwaśniewskim i Cimoszewiczem. Oto nowy szef Kancelarii Sejmu

Marszałek Sejmu Włodzimierz Czarzasty podpisał w środę zarządzenie o zakazie sprzedaży napojów alkoholowych w budynkach i na terenach pozostających w zarządzie Kancelarii Sejmu. Aneta Malinowska

Forum odbędzie się w czwartek 20 listopada w hotelu Courtyard by Marriott Warsaw Airport. Weźmie w nim udział ponad 50 prelegentów. Ponad 400 uczestników będzie mogło wziąć udział w dziesięciu panelach. Wspólnym mianownikiem wszystkich jest zastanowienie się nad przyszłością polskiego lotnictwa.

„Szczególną uwagę poświęcimy wyzwaniom kadrowym i rozwojowi kompetencji w branży lotniczej. Forum skupi się również na strategicznych tematach, które w najbliższych latach będą decydowały o stanie polskiego lotnictwa” – wskazali organizatorzy.

Geopolityka a branża lotnicza

Głównymi tematami będą bezpieczeństwo i jego cyfrowa odmiana, inwestycje w infrastrukturę lotniczą, regulacje oraz innowacje technologiczne. Kluczowe znaczenie dla przyszłości lotnictwa mają procesy geopolityczne, które pociągają za sobą konieczność dbania o odporność infrastruktury krytycznej, współpracę całego sektora w zakresie cyberbezpieczeństwa, zabezpieczenie przestrzeni powietrznej oraz ochronę danych i systemów IT sektora lotniczego.

Wśród tematów znajdą się także wielkie projekty, jak Centralny Projekt Komunikacyjny. Pojawią się też inne nie mniej ważne inwestycje w modernizację istniejących portów, automatyzację procesów, zielone technologie czy nowe modele zwiększające efektywność oraz przepustowość lotnisk.

Jednym z problemów branży jest także rosnące zapotrzebowanie kadrowe. Uczestnicy forum zastanowią się nad sposobami rozwoju kompetencji, metodami szkoleń i rekrutacja czy działaniami wizerunkowymi i edukacyjnymi promującymi profesje lotnicze.

Czytaj także: CPK zmieni nazwę. Minister Klimczak: Jest skompromitowana

Dokument podpisano w Muzeum Auschwitz podczas posiedzenia Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej, w obecności wiceministra kultury i dziedzictwa narodowego Marka Krawczyka.

Realizowana przez Telewizję Polską tegoroczna transmisja obchodów 80. rocznicy wyzwolenia Auschwitz oraz wszystkie relacje z nią związane, w tym pierwsze studio publicystyczne o międzynarodowym zasięgu, okazały się wizerunkowym i frekwencyjnym sukcesem. Transmisje TVP z 27 stycznia 2025 roku tylko w Polsce dotarły łącznie do 4,9 mln osób.

Ze względu na to, iż z sygnału Telewizji Polskiej korzystały dziesiątki stacji telewizyjnych z całego świata, łączną liczbę widzów można szacować na kilkaset milionów.

„Pragniemy, by pamięć o Ocalałych była żywa”

Na mocy nowego porozumienia integralną częścią transmisji Telewizji Polskiej w latach 2026-2030 również będzie międzynarodowe studio publicystyczne, które ugości postaci z Polski i ze świata zaangażowane w kształtowanie pamięci o Auschwitz. Wyprodukowany przez Telewizję Polską sygnał zostanie udostępniony bezpłatnie drogą internetową i satelitarnie.

– Ostatnie obchody wyzwolenia Auschwitz zrealizowane przez nas we współpracy z Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau okazały się wizerunkowym i frekwencyjnym sukcesem. Nasze wspólne międzynarodowe studio telewizyjne stało się wyjątkową przestrzenią międzynarodowej dyskusji o znaczeniu pamięci o Auschwitz. Zaangażowanie producentów, wydawców, dziennikarzy i ekipy realizatorskiej TVP było na najwyższym poziomie i dowiodło, że nasza praca ma ogromny sens. Z naszego sygnału skorzystały stacje telewizyjne z całego świata. To realizacja misji publicznej w najczystszej postaci. Pragniemy, by pamięć o Ocalałych była żywa. Zwłaszcza teraz powinniśmy ze wzmożoną siłą przypominać, do czego może doprowadzić nienawiść – mówi Tomasz Sygut, dyrektor generalny Telewizji Polskiej.

– Dzięki przekazowi telewizyjnemu te najważniejsze obchody w całym roku mogą dotrzeć do ogromnej liczby widzów. Po bardzo dobrych doświadczeniach współpracy z Telewizją Polską podczas 80. rocznicy chcemy ten przekaz jeszcze pełniej sprofesjonalizować. Komentarze i refleksje ze specjalnego studia, w którym o najważniejszych tematach związanych z historią Auschwitz i Zagłady będą rozmawiać nasi goście, z pewnością pomogą – zarówno dziennikarzom, jak i widzom na całym świecie – w budowaniu zarówno pamięci, jak i wyciągania osobistych wniosków, które płyną do nas z tej tragicznej przeszłości – podkreśla dr Piotr M. A. Cywiński, dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau.

– Mam głęboką nadzieję, że to nowatorskie narzędzie wzmocni ogólnoświatową refleksję nad pamięcią. Wierzę, że to długofalowe medialne partnerstwo Muzeum i Telewizji Polskiej pozwoli wszystkim pełniej przeżywać rocznice 27 stycznia – dodaje Piotr Cywiński.

Transmisję z obchodów 80. rocznicy wyzwolenia Auschwitz oraz międzynarodowego studia publicystycznego można znaleźć na stronie 80.auschwitz.org.

Sprawdź się w quizie z wiedzy o społeczeństwie. Pytania nie są łatwe. Jeśli zdobędziesz więcej niż pięć punktów, to będzie dobry wynik. Powodzenia! Michał Ignasiewicz

Podczas poniedziałkowej wizyty w Parlamencie Europejskim minister rolnictwa Włoch Francesco Lollobrigida zwrócił uwagę na serię produktów opatrzonych włoską kolorystyką i nazwami naśladującymi rodzime brzmienie. Największe emocje wywołał u niego słoik sosu carbonara, który – jak podkreślił – niewiele ma wspólnego z tradycyjną recepturą.

W mediach społecznościowych Lollobrigida ostro skomentował sytuację, pisząc, że takie wyroby to „najgorszy przykład pseudo-włoskiej żywności” i nie powinny być oferowane w sklepie działającym na terenie europarlamentu. Dodał, że poprosił o „natychmiastowe przeprowadzenie dochodzenia”.

Europosłowie z Włoch domagają się sprawdzenia etykiet

Zastrzeżenia ministra podzielił Carlo Fidanza z partii Bracia Włosi (FdI) Giorgii Meloni, reprezentujący włoską delegację w PE oraz zasiadający w  Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi (AGRI). Jego zdaniem sposób prezentacji produktów może naruszać unijne przepisy o etykietowaniu żywności, zakazujące stosowania wprowadzających w błąd symboli lub wskazówek dotyczących pochodzenia.

.

Fidanza podkreślił w oświadczeniu, że „niewłaściwe użycie symboli lub odniesień – w tym przypadku nawiązań do «włoskości» na produktach, które nie pochodzą z Włoch – może stanowić praktykę wprowadzającą w błąd, a zatem podlegającą sankcjom”.

Czytaj także: Korea Południowa zakazała psiego mięsa. Psy czekają na ratunek lub śmierć

Włosi mówią o ochronie tradycji i konsumentów

Jak zaznaczył włoski eurodeputowany, walka z „podrabianiem włoskiej tożsamości” to „nie tylko walka o tożsamość, lecz kwestia przejrzystości i ochrony konsumentów”.

Fidanza poinformował również, że zwrócono się do przewodniczącej Parlamentu Europejskiego Roberty Metsoli o przeprowadzenie formalnych kontroli.

Kulinarne spory w Brukseli to nic nowego

W instytucjach unijnych jedzenie niejednokrotnie stawało się tematem sporów politycznych. „Afera carbonarowa” to kolejny przykład, że kuchnia może rozpalać emocje w PE.

W zeszłym roku głośno było o wiadomości rozesłanej przez słowackiego asystenta Ivana Lehotskiego, który skarżył się, że w brukselskich stołówkach dominują dania Europy Zachodniej, podczas gdy potraw z Europy Środkowo-Wschodniej praktycznie nie ma.

W emocjonalnym mailu Lehotsky postulował, by PE zatrudnił kucharza specjalizującego się w regionalnych daniach naszego regionu. Jako propozycje wymienił m.in. węgierski gulasz segedyński, zupę rybną halászlé czy czeskie vepřo-knedlo-zelo (pieczeń wieprzowa z knedlikami bułczanymi i gotowaną kapustą) – klasykę kuchni środkowoeuropejskiej.

Czytaj także: Kosmiczne barbecue. Tajkonauci raczyli się kurczakiem i stekiem